Διαταραχή Μετατραυματικού Stress (ΔΜΤΣ) - PTSD

Μετατραυματικό Stress - Αιτίες, συμπτώματα και τρόποι αντιμετώπισης

Το Μετατραυματικό Stress αποτελεί μια χρόνια ψυχοπνευματική διαταραχή, συνεπεία ψυχικών τραυμάτων που προκαλούν έντονο φόβο, τρόμο ή πανικό, όπως η βίωση ενός πολέμου, η σεξουαλική ή η σωματική βία, ο απροσδόκητος θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ένα ατύχημα ή μια φυσική καταστροφή

Μετατραυματικό Stress

Εισαγωγή

Εκτός από τις αγχώδεις διαταραχές υπάρχει η κατηγορία διαταραχών που αναπτύσσονται στον άνθρωπο μετά το βίωμα μιας τραυματικής εμπειρίας που ονομάζεται Διαταραχή Μετατραυματικου Stress (Post Traumatic Stress Disorder, PTSD).

Στη καθημερινή ζωή, στον καθένα από μας μπορεί να του συμβεί μια εμπειρία που να του είναι δυσβάσταχτη, τρομακτική και πέρα από τον έλεγχό του. Μπορεί να έχουμε βιώσει μια τραυματική εμπειρία όπως μια εμπόλεμη ή τρομοκρατική κατάσταση, ένα τροχαίο ατύχημα, να γίνουμε θύμα επίθεσης ή να είμαστε μάρτυρες σε κάποιο τρομακτικό γεγονός ή ατύχημα. Αυτές οι εμπειρίες είναι πιο πιθανό να συμβούν σε στρατιωτικούς, αστυνομικούς, πυροσβέστες, πληρώματα ασθενοφόρων, οι οποίοι συχνά έρχονται αντιμέτωποι με φρικιαστικές σκηνές. Επίσης, οι στρατιωτικοί μπορεί να πυροβοληθούν ή να τραυματιστούν από εκρήξεις ή να δουν φίλους να σκοτώνονται ή να τραυματίζονται.

Οι περισσότεροι άνθρωποι, με το χρόνο, ξεπερνούν τέτοιες εμπειρίες χωρίς να χρειαστούν βοήθεια. Ωστόσο, για αρκετούς από αυτούς, οι τραυματικές εμπειρίες πυροδοτούν μια σειρά από αντιδράσεις που μπορεί να διαρκέσουν αρκετούς μήνες ή και χρόνια. Αυτό αποκαλείται Διαταραχή Μετατραυματικού Stress (PTSD).

Μετατραυματικό Stress

Το Μετατραυματικό Stress (PTSD) είναι μια σοβαρή κατάσταση που εμφανίζεται σε ένα άτομο μετά από μια έντονη τραυματική εμπειρία, ένα γεγονός το οποίο προκάλεσε σωματικές βλάβες ή ήταν απειλητικό για την ζωή. Το γεγονός αυτό μπορεί να αφορά είτε τους ίδιους ή να ήταν μάρτυρες (δηλαδή είτε να το έχουν βιώσει οι ίδιοι, ή να ήταν μάρτυρες, πχ μιας τρομοκρατικής επίθεσης, ενός πολέμου, ενός βομβαρδισμού, ενός τροχαίου κ.α.).

Για παράδειγμα, τα ίδια τα άτομα που έχουν βιώσει μια τρομακτική κατάσταση ή οι οικογένειες των θυμάτων μιας καταστροφής ή ενός πολέμου μπορεί να εμφανίσουν μετατραυματικό Stress, όπως επίσης και το προσωπικό των επειγόντων περιστατικών και οι διασώστες.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να έχουν αντιδράσεις όπως το σοκ, ο θυμός, ο φόβος, ο πανικός, οι εφιάλτες και οι ενοχές. Αυτές οι αντιδράσεις είναι συχνές.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, περνάνε με τον χρόνο σε λίγους μήνες. Όμως σε ένα άτομο που πάσχει από μετατραυματική διαταραχή αυτές οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα όχι μόνο παραμένουν, αλλά επιδεινώνονται και γίνονται τόσο έντονα που εμποδίζουν το άτομο στην καθημερινότητά του.

Για τη διάγνωση, οι ασθενείς με Μετατραυματικό Stress (PTSD), πρέπει να έχουν συμπτώματα για περισσότερο από ένα μήνα και να έχει πληγεί η λειτουργικότητά τους στην καθημερινότητα.

Η κατάσταση πυροδοτείται από ένα αρνητικό, έντονο και σοκαριστικό για το άτομο γεγονός που μπορεί να είναι από μία ληστεία, ένα καταστροφικό φυσικό φαινόμενο, έναν πόλεμο, ως μια σεξουαλική επίθεση ή τον αιφνίδιο θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. Κι ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι θα περάσουν ένα διάστημα θρηνώντας και ενθυμούμενοι και τρόμο τα αρνητικά αυτά γεγονότα και μετά θα ηρεμήσουν, ένα περίπου 10% του γενικού πληθυσμού θα τα μετουσιώσει σε Μετατραυματικό Stress και φοβίες…

Μετατραυματικό Stress

Σύνθετη ΔΜΤΣ

Άνθρωποι που έχουν βιώσει επανειλημμένα:

σοβαρή παραμέληση ή κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία ή ως ενήλικες
σοβαρή και επανειλημμένη βιαιοπραγία ως ενήλικες, όπως βασανισμό, τραυματισμό ή φυλάκιση
παρατεταμένη έκθεση σε εμπόλεμη κατάσταση μάχης

μπορεί να έχουν παρόμοιες αντιδράσεις. Αυτό αποκαλείται «Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Stress ΔΜΤΣ»

Μπορεί να ξεκινήσει εβδομάδες ή μήνες μετά το τραυματικό συμβάν, αλλά μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να αναγνωριστεί.

Οι ενήλικες που έχουν κακοποιηθεί ή βασανιστεί επανειλημμένα, αναπτύσσουν ένα παρόμοιο αίσθημα αποχωρισμού από τους άλλους, και μια έλλειψη εμπιστοσύνης στο κόσμο και τους ανθρώπους.

Εκτός από πολλά από τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ που έχουν περιγραφεί παραπάνω, μπορεί επίσης να διαπιστωθεί:

Αίσθημα ντροπής και ενοχής.
Μούδιασμα, έλλειψη συναίσθησης στο σώμα.
Αδυναμία ευχαρίστησης.
Προσπάθεια ελέγχου των συναισθημάτων, με χρήση ναρκωτικών ουσιών, αλκοόλ, αυτοτραυματισμού.
Αποκοπή από αυτά που συμβαίνουν γύρω (Αποσύνδεση).
Εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων που προκαλούνται από το ψυχικό πόνο.
Αδυναμία λεκτικής έκφρασης των συναισθημάτων.
Επιθυμία αυτοκαταστροφής.
Ριψοκίνδυνη και παρορμητική συμπεριφορά.

Είναι χειρότερα αν:

συμβεί σε νεαρη ηλικία – όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο χειρότερο το τραύμα.
προκληθεί από γονιό ή άλλο πρόσωπο που παρέχει φροντίδα.
η τραυματική εμπειρία είναι σοβαρή.
η τραυματική εμπειρία έχει μεγάλη διάρκεια.
υπάρχει απομόνωση.
υπάρχει ακόμη επαφή με τον άνθρωπο που το προκάλεσε, ή/και υπάρχουν απειλές για την ασφάλεια.

Μετατραυματικό Stress

Αιτίες που οδηγούν σε PTSD

Το Μετατραυματικό Stress συνήθως προκαλείται από αιτίες όπως:

• Θάνατος κοντινού προσώπου.
• Επίθεση ή απειλή με όπλο.
• Σοβαρός τραυματισμός ή αυτοκινητιστικό δυστύχημα.
• Διακοπή κύησης εκούσια ή ακούσια.
• Σεξουαλική παρενόχληση ή βιασμός.
• Ενδοοικογενειακή βία.
• Κακοποίηση ή bullying.
• Διάρρηξη ή ληστεία.
• Απαγωγή
• Φυσική καταστροφή.
• Πόλεμος ή τρομοκρατική ενέργεια ή ακόμη και απόπειρες των παραπάνω.

Συνδεόμενοι παράγοντες κινδύνου με το Μετατραυματικό Stress

Το Mετατραυματικό Stress δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες ηλικίες. Παράγοντες που είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν στην εμφάνισή του είναι:

• Η ανάγκη διαχείρισης εξαιρετικά δυσάρεστων καταστάσεων.
• Η παρακολούθηση ενός τραυματικού συμβάντος.
• Η μεγάλη διάρκεια μιας τρομακτικής σκηνής.
• Το οικογενειακό ιστορικό ψυχικής υγείας.
• Η ύπαρξη άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας όπως άγχος ή κατάθλιψη.
• Ο εθισμός σε αλκοόλ ή ναρκωτικά.
• Η ύπαρξη και άλλου τραυματικού γεγονότος.
• Το αίσθημα εγκατάλειψης ή μοναξιάς, ιδίως σε ανηλίκους.

Πως ξεκινάει η ΔΜΤΣ;

Η ΔΜΤΣ μπορεί να ξεκινήσει μετά από ένα τραυματικό συμβάν, δηλαδή ο,τιδήποτε εκλαμβάνεται ότι μας θέτει σε κίνδυνο, απειλεί τη ζωή ή η θέα άλλων ανθρώπων που τραυματίζονται ή πεθαίνουν. Χαρακτηριστικά τέτοια συμβάντα μπορεί να είναι:

σοβαρά ατυχήματα
πολεμική μάχη
βίαιη προσωπική επίθεση (σεξουαλική επίθεση, σωματική βία, κακοποίηση, ληστεία)
κατάσταση ομηρίας
τρομοκρατική επίθεση
αιχμαλωσία πολέμου
φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές
διάγνωση ασθένειας που απειλεί τη ζωή.

Η ΔΜΤΣ μπορεί να πυροδοτηθεί ακόμη και στο άκουσμα ενός απρόσμενου τραυματισμού ή βίαιου θανάτου ενός μέλους της οικογένειας ή στενού φίλου.

Τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ μπορεί να εμφανιστούν αμέσως ή με καθυστέρηση εβδομάδων ή μηνών, αλλά συνήθως μέσα σε ένα διάστημα 6 μηνών από το τραυματικό συμβάν.

Μετατραυματικό Stress

Ποια είναι τα συμπτώματα του;

Με τι μοιάζει η ΔΜΤΣ;

Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται συντετριμμένοι από οδύνη, καταθλιπτικοί, αγχώδεις, με αισθήματα ενοχής και θυμού μετά από μια τραυματική εμπειρία. Σε συνδυασμό με αυτές τις αναμενόμενες συναισθηματικές αντιδράσεις, υπάρχουν τρία κύρια είδη συμπτωμάτων:

Συμπτώματα που εμφανίζονται

Τα συμπτώματα ποικίλουν και συνήθως εμφανίζονται εντός ενός μήνα από το συμβάν. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις όμως μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και μετά από χρόνια. Μπορεί να γίνουν πιο έντονα σε καταστάσεις άγχους ή στην υπενθύμιση του τραυματικού συμβάντος. Επηρεάζουν την καθημερινότητα, τις σχέσεις και την εργασία, και περιλαμβάνουν:
• Επανάληψη του συμβάντος μέσα από σκέψεις, αναμνήσεις, εφιάλτες ή ψευδαισθήσεις.
• Συναισθηματική δυσφορία.
• Αποφυγή ανθρώπων, τοποθεσιών, σκέψεων ή καταστάσεων που μπορεί να υπενθυμίσουν το συμβάν.
• Απομόνωση από οικογένεια και φίλους.
• Έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες.
• Αρνητικές σκέψεις για το μέλλον και το περιβάλλον.
• Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης.
• Επιθετική συμπεριφορά.
• Αίσθημα φόβου και τρόμου.
• Αυπνίες
• Αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
• Νευρικότητα
• Άγχος
• Ταχυπαλμία

Άλλα συμπτώματα

μυϊκοί πόνοι
διάρροια
ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί
πονοκέφαλος
αισθήματα πανικού και φόβου
κατάθλιψη
κατάχρηση αλκοόλ
χρήση φαρμακευτικών ουσιών (συμπεριλαμβανομένων των παυσίπονων)

Ιστορικά, το Μετατραυματικό Stress (PTSD) διεγνώσθη για πρώτη φορά στους βετεράνους του πολέμου του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ως «σοκ βομβαρδισμού» ενώ τα προηγούμενα χρόνια το ονόμαζαν «νευρικό σοκ». Σήμερα οι ψυχολόγοι ξεχωρίζουν τέσσερις κατηγορίες συμπτωμάτων σύμφωνα με την κλίμακα ταξινόμησης ψυχικών διαταραχών:

Συμπτώματα αποφυγής,
συμπτώματα επαναβίωσης,
συμπτώματα υπερδιέγερσης και
συμπτώματα αρνητικής διάθεσης και σκέψης.

Στην μετατραυματική διαταραχή λοιπόν τα συμπτώματα όχι απλά δεν υποχωρούν με τον χρόνο αλλά γίνονται ακόμα πιο έντονα και επίπονα με αποτέλεσμα τελικά να εμποδίζουν τον άνθρωπο να απολαμβάνει την ζωή του. Μελέτες έχουν δείξει μάλιστα ότι οι άνθρωποι που υπέφεραν από PTSD υπέστησαν μόνιμες αλλαγές στον εγκέφαλο τους που σχετίζονται με διαταραχές όρεξης – κορεσμού, δίψας, κόπωσης, υπνηλίας, απώλειας της libido και άλλα.

Χρειάζεται ως εκ τούτου οπωσδήποτε ψυχολογική παρέμβαση για να μπορέσει το άτομο να κερδίσει πίσω τον παλιό εαυτό και την ζωή του.

Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες PTSD συνήθως εμφανίζονται μέσα σε τρεις μήνες από το τραυματικό γεγονός. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, εμφανίζονται αρκετά χρόνια αργότερα. Η σοβαρότητα και η διάρκεια της νόσου ποικίλουν. Μερικοί άνθρωποι αναρρώνουν μέσα σε έξι μήνες, ενώ άλλοι υποφέρουν για πολύ περισσότερο.

Τα συμπτώματα του PTSD κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις ομάδες, που περιλαμβάνουν:

Την αναβίωση: οι ασθενείς με PTSD βιώνουν επανειλημμένα και έντονα τις τραυματικές σκέψεις και τις αναμνήσεις.Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν αναδρομές στο παρελθόν, παραισθήσεις και εφιάλτες. Επίσης αισθάνονται έντονο άγχος όταν κάποια πράγματα τους υπενθυμίζουν το τραυματικό γεγονός, όπως η επέτειος του συμβάντος.

Αναδρομές στο παρελθόν & Εφιάλτες

Βρίσκει κανείς τον εαυτό του να ζει το συμβάν ξανά και ξανά. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε ως αναδρομή στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της ημέρας, είτε ως εφιάλτες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτά μπορεί να είναι τόσο ρεαλιστικά, ώστε αισθάνεται κανείς ότι ξαναζεί την εμπειρία από την αρχή. Βλέπει τη σκηνή μέσα στο μυαλό του, αλλά παράλληλα μπορεί να νοιώθει τα συναισθήματα και τις σωματικές αντιδράσεις που είχε όταν συνέβη – φόβο, εφίδρωση, οσμές, ήχους, πόνο.

Αυτές οι αναδρομές στο παρελθόν μπορεί να πυροδοτηθούν από συνηθισμένα πράγματα. Για παράδειγμα, αν κάποιος είχε ένα τροχαίο υπό βροχή, μια βροχερή μέρα μπορεί να πυροδοτήσει τέτοια αντίδραση.

Την αποφυγή: το άτομο ίσως να αποφεύγει ανθρώπους, μέρη, σκέψεις, ή καταστάσεις που του θυμίζουν το τραύμα. Η αποφευκτικότητα μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα απομάκρυνσης και απομόνωση από την οικογένεια και τους φίλους, καθώς και την απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που το άτομο απολάμβανε προηγουμένως.

Αποφυγή & «μούδιασμα»

Η αναβίωση της εμπειρίας μπορεί να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση, οπότε κανείς, αναζητά τρόπους να αποσπάσει τη προσοχή του. Κρατά το μυαλό του απασχολημένο απορροφούμενος από ένα χόμπι, σκληρή εργασία, λύνοντας σταυρόλεξα ή φτιάχνοντας παζλ. Αποφεύγει μέρη και ανθρώπους που του θυμίζουν το τραυματικό γεγονός, και προσπαθεί να μη το συζητάει.

Μπορεί να διαχειριστεί κανείς τον συναισθηματικό πόνο προσπαθώντας να μη νοιώθουν τίποτα απολύτως – καταλήγοντας συναισθηματικά «μουδιασμένος». Επικοινωνεί λιγότερο με άλλους ανθρώπους, δημιουργώντας δυσκολίες στη συμβίωση ή τη συνεργασία.

Την αυξημένη διέγερση: Το άτομο έχει υπερβολικά συναισθήματα, προβλήματα επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους,δυσκολία στον ύπνο, ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα θυμού, δυσκολία στην συγκέντρωση, νευρικότητα ή τρομάζει εύκολα. Το άτομο μπορεί να έχει και σωματικά συμπτώματα όπως η αυξημένη αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός, γρήγορη αναπνοή, σύσπαση στους μύες, ναυτία και διάρροια.

Κατάσταση επιφυλακής

Αισθάνεται κανείς ότι βρίσκεται σε διαρκή επιφυλακή, αναζητώντας αιτίες κινδύνου. Δεν μπορεί να ηρεμήσει. Αυτό αποκαλείται «Yπερεγρήγορση». Νοιώθει άγχος, και έχει δυσκολία να αποκοιμηθεί. Δίνει κανείς την εικόνα ενός ανθρώπου νευρικού και ευερέθιστου.

Την αρνητική διάθεση: Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει τις σκέψεις και τα συναισθήματα που σχετίζονται με τις ενοχές, την αποξένωση και τις αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος.

Μετατραυματικό Stress

Τι χειροτερεύει τη ΔΜΤΣ;

Όσο πιο ανησυχητική είναι η εμπειρία, τόσο πιο πιθανό είναι να εκδηλωθεί ΔΜΤΣ. Τα πιο τραυματικά γεγονότα:

είναι απότομα και αναπάντεχα
διαρκούν για μεγάλο διάστημα
είναι όταν κανείς βρίσκεται εγκλωβισμένος χωρίς να μπορεί να ξεφύγει
είναι ανθρωπογενή
προκαλούν πολλούς θανάτους
προκαλούν ακρωτηριασμούς και απώλεια άκρων.
εμπλέκουν παιδιά

Αν κανείς εξακολουθεί να εκτίθεται στο στρες και την αβεβαιότητα, αυτό καθιστά δύσκολο ή και αδύνατο να βελτιωθούν τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ.

Μετατραυματικό Stress

Ποιοι μπορεί να έχουν Μετατραυματικό Stress;

Ο καθένας από εμάς αντιδρά στα τραυματικά γεγονότα με διαφορετικό τρόπο. Κάθε άτομο είναι μοναδικό όπως και η ικανότητα διαχείρισης του φόβου και του στρες από ένα τραυματικό γεγονός. Για αυτό τον λόγο δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι PTSD μετά από ένα τραυματικό γεγονός (όπως το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου). Επίσης, ο τρόπος βοήθειας και υποστήριξης που λαμβάνει ένα άτομο από τους φίλους, την οικογένεια και τους ειδικούς επηρεάζει την εμφάνιση PTSD ή την σοβαρότητα των συμπτωμάτων αυτού.

Η διαταραχή μετατραυματικού Stress PTSD παρατηρήθηκε αρχικά σε βετεράνους του πολέμου.

Το μετατραυματικό στρες μπορεί να εμφανιστεί στον οποιονδήποτε άνθρωπο που έχει βιώσει τραυματικά γεγονότα που είναι βίαια ή απειλητικά για την ζωή

Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί κακοποίηση ως παιδιά ή που εκτίθενται επανειλημμένα σε καταστάσεις απειλητικές για την ζωή έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν PTSD. Τα θύματα σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν PTSD.

Γιατί τα τραυματικά γεγονότα είναι τόσο συγκλονιστικά;

Υπονομεύουν την αίσθησή μας ότι η ζωή είναι δίκαιη, ότι είναι κατά το δυνατόν ασφαλής, και ότι είμαστε προστατευμένοι. Μια τραυματική εμπειρία καθιστά ξεκάθαρο ότι μπορεί να χάσουμε τη ζωή μας ανά πάσα ώρα και στιγμή. Τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ είναι μέρος μας φυσιολογικής αντίδρασης σε ένα θάνατο που απεφεύχθη τη τελευταία στιγμή.

Εκδηλώνουν όλοι ΔΜΤΣ μετά από μια τραυματική εμπειρία;

Όχι. Αλλά σχεδόν όλοι θα έχουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες περίπου για τον πρώτο μήνα. Αυτό συμβαίνει γιατί μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να αντεπεξέλθει, και να κατανοήσει την εμπειρία που πέρασε. Αυτή είναι μια «οξεία αντίδραση Stress». Σε διάστημα μερικών εβδομάδων, οι περισσότεροι άνθρωποι αποδέχονται σταδιακά αυτό που έχει συμβεί, και τα συμπτώματα στρες αρχίζουν να υποχωρούν.

Δεν είναι όλοι τόσο τυχεροί. Περίπου 1 στους 3 ανθρώπους θα διαπιστώσει ότι τα συμπτώματα παραμένουν, και ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί αυτό που έχει συμβεί. Είναι σαν η διαδικασία να έχει «κολλήσει». Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες, παρότι φυσιολογικά καθαυτά, εξελίσσονται σε προβληματική κατάσταση – ή σε Διαταραχή Μετατραυματικού Stress– όταν εξακολουθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πόσο συχνό είναι το Μετατραυματικό Stress;

Υπολογίζεται πως περίπου 3.6% των ενήλικων υποφέρουν από PTSD. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν PTSD από ότι οι άνδρες. Αυτό μπορεί να συμβαίνει εξαιτίας του γεγονότος ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης και βιασμού.

Μετατραυματικό Stress

Γιατί συμβαίνει η ΔΜΤΣ;

Δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα. Υπάρχουν διάφορες πιθανές ερμηνείες για ποιο λόγο συμβαίνει η ΔΜΤΣ.

Ψυχολογικοί λόγοι

Όταν κάποιος είναι τρομαγμένος, θυμάται τις καταστάσεις πολύ καθαρά. Παρότι μπορεί να είναι οδυνηρό το να ανακαλεί τέτοιες αναμνήσεις, μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσει κανείς τι συνέβη, και μακροπρόθεσμα, να συμβάλλει στην επιβίωση.
Οι ανακλήσεις αναμνήσεων μοιάζουν με επανάληψη των γεγονότων. Αναγκάζουν κάποιον να σκεφτεί τι συνέβη, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος στην περίπτωση που αυτό ξανασυμβεί.
Η ανάμνηση μιας τραυματικής εμπειρίας είναι κουραστική και οδυνηρή. Η αποφυγή και το μούδιασμα συγκρατούν τον αριθμό των επαναλήψεων σε διαχειρίσιμο επίπεδο.
Η κατάσταση επιφυλακής σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να αντιδράσει άμεσα σε τυχόν παρόμοια κρίση. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί σε επιζώντες σεισμών, όπου μπορεί να ακολουθήσουν μετασεισμοί. Μπορεί επίσης να δώσει σε κάποιον την ενέργεια που χρειάζεται για να ανταποκριθεί μετά από ένα ατύχημα ή κρίση.

Όμως, κανένας δεν θέλει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του προσπαθώντας να ξεπεράσει μια τραυματική εμπειρία και το μόνο που επιθυμεί, είναι να το σκέφτεται όταν χρειαστεί – αν βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση.

Σωματικοί λόγοι

Η Αδρεναλίνη είναι η ορμόνη που το σώμα παράγει όταν βρίσκεται σε κατάσταση στρες. «Ντοπάρει» το σώμα για να το προετοιμάσει για δράση. Όταν το στρες εξαφανιστεί, τα επίπεδα αδρεναλίνης θα πρέπει να επανέλθουν σε φυσιολογικά πλαίσια. Στη ΔΜΤΣ, οι ζωηρές αναμνήσεις της τραυματικής εμπειρίας, διατηρούν την αδρεναλίνη σε υψηλά επίπεδα. Αυτό καθιστά κάποιον σε ένταση, τον κάνει ευερέθιστο, και δημιουργεί δυσκολία στη χαλάρωση και στον ύπνο.
Ο ιππόκαμπος είναι ένα τμήμα του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις αναμνήσεις. Υψηλά επίπεδα ορμονών του στρες, όπως η αδρεναλίνη, μπορεί να εμποδίσουν τη σωστή λειτουργία του – σαν βραχυκύκλωμα. Αυτό σημαίνει ότι η αναβίωση και οι εφιάλτες συνεχίζονται γιατί η επεξεργασία των αναμνήσεων της τραυματικής εμπειρίας δεν είναι δυνατή. Αν το στρες υποχωρήσει, και τα επίπεδα αδρεναλίνης επανέλθουν στο φυσιολογικό, ο εγκέφαλος μπορεί να επιδιορθώσει τη βλάβη από μόνος του, όπως κάθε άλλη φυσική θεραπευτική διαδικασία του σώματος. Τότε, μπορεί να γίνει επεξεργασία των ανησυχητικών αναμνήσεων, και η ανάκλησή τους, καθώς και οι εφιάλτες, σταδιακά εξαφανίζονται.

Μετατραυματικό Stress

Mία εσωτερική ματιά στον εγκέφαλο μετά από ένα τραυματικό γεγονός και πώς μπορεί να επανέλθει.

Περίπου το 50% του πληθυσμού θα βιώσει ένα τραυματικό γεγονός σε κάποιο σημείο της ζωής του. Ενώ οι αντιδράσεις στο τραύμα μπορεί να είναι διαφορετικές σε κάθε πρόσωπο και μπορεί να μην αναπτύξουν όλοι διαταραχή μετατραυματικού Stress (PTSD), το τραύμα μπορεί να αλλάξει τον εγκέφαλο με μερικούς προβλέψιμους τρόπους που όλοι πρέπει να γνωρίζουν, ειδικά αν εσείς ή κάποιος κοντά σας αγωνίζεται να αντιμετωπίσει ένα τραυματικό γεγονός.

Αποκτώντας αυξημένη επίγνωση για το τραυματικό γεγονός, μπορείτε να αναζητήσετε θεραπεία για να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματά σας και να μάθετε δεξιότητες που θα μπορούσαν πραγματικά να «ανακαλωδιώσουν» το μυαλό σας και να αποκαταστήσουν τη λειτουργία του.

Επιπλέον, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τι σας συμβαίνει, διότι μπορεί να σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε ότι δεν είστε τρελοί, «εγκεφαλικά χαλασμένοι» ή κακοί άνθρωποι. Αντί αυτού, μπορείτε να σκεφτείτε έναν τραυματισμένο εγκέφαλο ως έναν εγκέφαλο που λειτουργεί διαφορετικά σε αποτέλεσμα τραυματικών γεγονότων.

Και ακριβώς όπως ο εγκέφαλός σας άλλαξε, λόγω της αντίδρασής του στις προηγούμενες εμπειρίες σας με τον κόσμο, μπορεί επίσης να αλλάξει ως ανταπόκριση στις μελλοντικές σας εμπειρίες. Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος είναι «εύπλαστος» και μπορείτε να τον επαναδιαμορφώσετε.

Τρεις περιοχές του εγκεφάλου που πρέπει να γνωρίζετε

Το τραύμα μπορεί να αλλάξει τον εγκέφαλο με πολλούς τρόπους, αλλά τρεις από τις πιο σημαντικές αλλαγές φαίνεται να συμβαίνουν στους ακόλουθους τομείς:

Ο προμετωπικός φλοιός, γνωστός ως «κέντρο σκέψης»

Ο πρόσθιος φλοιός του προσαγωγίου, γνωστός ως «κέντρο ρύθμισης των συναισθημάτων»

Η αμυγδαλή, γνωστή ως «κέντρο φόβου»

Το κέντρο σκέψης βρίσκεται κοντά στην κορυφή του κεφαλιού σας, πίσω από το μέτωπό σας. Είναι υπεύθυνο για τις ικανότητες σας, συμπεριλαμβανομένης της ορθολογικής σκέψης, της επίλυσης προβλημάτων, της προσωπικότητας, του προγραμματισμού, της ενσυναίσθησης και της συνειδητοποίησης του εαυτού μας και των άλλων. Όταν αυτή η περιοχή του εγκεφάλου είναι ισχυρή, είμαστε σε θέση να σκεφτούμε καθαρά, να παίρνουμε καλές αποφάσεις και να γνωρίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.

Το κέντρο ρύθμισης συναισθημάτων, βρίσκεται δίπλα στον προμετωπιαίο φλοιό, αλλά είναι βαθύτερα μέσα στον εγκέφαλο. Αυτή η περιοχή είναι υπεύθυνη (εν μέρει) για τη ρύθμιση του συναισθήματος και (σε ιδανική περίπτωση) έχει στενή σχέση συνεργασίας με το κέντρο σκέψης. Όταν αυτή η περιοχή είναι ισχυρή, είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε τις δύσκολες σκέψεις και τα συναισθήματα χωρίς να τα κατακλυζόμαστε εντελώς.

Για παράδειγμα παρ’ όλο που ίσως να θέλουμε να στείλουμε ένα σύντομο email σε έναν συνεργάτη, το κέντρο ρύθμισης συναισθημάτων μας θυμίζει ότι αυτό δεν είναι μια καλή ιδέα και μας βοηθά να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας έτσι ώστε να μην κάνουμε πράγματα που θα μετανιώσουμε.

Τέλος, η αμυγδαλή, μια μικροσκοπική δομή βαθιά μέσα στον εγκέφαλό μας, χρησιμεύει ως κέντρο φόβου. Αυτή η υποφλοιώδης περιοχή βρίσκεται εκτός συνειδητής επίγνωσης ή ελέγχου και η κύρια εργασία της είναι να λαμβάνει όλες τις εισερχόμενες πληροφορίες – ό,τι βλέπετε, ακούτε, αγγίζετε, μυρίζετε και δοκιμάζετε – και να απαντά σε μια ερώτηση: «Μήπως είναι αυτό απειλητικό;» Αν ανιχνεύσει ότι υπάρχει μια επικίνδυνη απειλή, παράγει τον φόβο μέσα μας. Όταν ενεργοποιηθεί αυτή η περιοχή, αισθανόμαστε φοβισμένοι, αντιδραστικοί και επαγρυπνούμε.

Τι συμβαίνει σε έναν τραυματισμένο εγκέφαλο;

Οι τραυματισμένοι εγκέφαλοι φαίνονται διαφορετικοί από τους μη τραυματισμένους εγκεφάλους με τρεις προβλέψιμους τρόπους:

Το Κέντρο Σκέψης έχει χαμηλή δραστηριότητα

Το Κέντρο ρύθμισης των συναισθημάτων έχει χαμηλή δραστηριότητα

Το κέντρο φόβου έχει υπερβολική δραστηριότητα.

Αυτό που φανερώνουν οι ενεργοποιήσεις είναι ότι, συχνά ένας τραυματισμένος εγκέφαλος είναι «εστιασμένος στο βάθος», που σημαίνει ότι οι ενεργοποιήσεις χαμηλότερων και πιο πρωτόγονων περιοχών, συμπεριλαμβανομένου του κέντρου φόβου, είναι υψηλές, ενώ οι υψηλότερες περιοχές του εγκεφάλου (επίσης γνωστές ως περιοχές του φλοιού) είναι σχεδόν απενεργοποιημένες.

Με άλλα λόγια, αν έχετε υποστεί ένα τραυματικό γεγονός, μπορεί να αντιμετωπίσετε χρόνιο στρες, να είστε σε συνεχή επαγρύπνηση και να νιώθετε φόβο και ενοχλήσεις. Μπορεί επίσης να αντιμετωπίσετε δυσκολία να νιώσετε ασφάλεια, στη χαλάρωση ή στον ύπνο. Αυτά τα συμπτώματα είναι όλα το αποτέλεσμα μιας υπερδραστήριας αμυγδαλής.

Ταυτόχρονα, τα άτομα που έχουν βιώσει τραυματικό γεγονός, μπορεί να παρατηρήσουν δυσκολίες συγκέντρωσης και προσοχής και συχνά αναφέρουν ότι δεν μπορούν να σκέφτονται με σαφήνεια. Αυτό, δεν αποτελεί έκπληξη, εφ’ όσον οφείλεται στο γεγονός ότι το κέντρο σκέψης έχει χαμηλή δραστηριότητα.

Τέλος, οι επιζώντες ενός τραυματικού γεγονότος, θα διαμαρτύρονται μερικές φορές ότι αισθάνονται ανίκανοι να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Για παράδειγμα, αν κάποιος τους τρομάξει, μπορεί να βιώσουν, αρκετά μετά το αστείο, έναν γρήγορο καρδιακό ρυθμό ή μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολία στο να ξεπεράσουν μικρές ενοχλήσεις. Ακόμη και όταν θέλουν να ηρεμήσουν και να νιώσουν καλύτερα, απλά δεν μπορούν. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο αποδυναμωμένο κέντρο των συναισθημάτων.

Μετατραυματικό Stress

Πως μπορώ να καταλάβω αν έχω ΔΜΤΣ;

Έχετε βιώσει ένα τραυματικό συμβάν, όπως αυτά που αναφέρθηκαν στην αρχή αυτού του άρθρου; Αν ναι, τότε:

έχετε ζωηρές αναμνήσεις, αναδρομές στο παρελθόν ή εφιάλτες;
αποφεύγετε πράγματα που σας θυμίζουν το συμβάν;
νοιώθετε, κατά καιρούς, συναισθηματικά μουδιασμένος;
νοιώθετε ευερέθιστος και συνεχώς σε ένταση αλλά δε διακρίνετε την αιτία;
τρώτε περισσότερο από το συνηθισμένο, ή χρησιμοποιείτε περισσότερο αλκοόλ ή φαρμακευτικές ουσίες από ό,τι συνήθως;
νοιώθετε ότι η διάθεσή σας δεν είναι υπό έλεγχο;
συναντάτε δυσκολίες στη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους;
χρειάζεστε να είστε διαρκώς απασχολημένοι για να αντεπεξέλθετε;
αισθάνεστε θλιμμένος ή εξαντλημένος;

Αν έχουν μεσολαβήσει λιγότερες από 6 εβδομάδες από το τραυματικό συμβάν και αυτά τα συμπτώματα σταδιακά υποχωρούν, ίσως πρόκειται για ένα τμήμα της φυσιολογικής διαδικασίας προσαρμογής.

Αν έχουν μεσολαβήσει περισσότερες από 6 εβδομάδες από το συμβάν και αυτά τα συμπτώματα δε δείχνουν να υποχωρούν, είναι φρόνιμο να κάνετε μια συζήτηση με το γιατρό σας.

Πως μπορεί κάποιος να γνωρίζει αν έχει ξεπεράσει μια τραυματική εμπειρία;

Όταν μπορεί:

να τη σκεφτεί χωρίς να του είναι οδυνηρό.

να μη νοιώθει διαρκώς υπό απειλή.

να μη τη σκέφτεται σε ακατάλληλες στιγμές.

Μετατραυματικό Stress

Σχετικές συνθήκες

Οξεία Διαταραχή Stress

Η οξεία διαταραχή Stress εμφανίζεται ως αντίδραση σε ένα τραυματικό γεγονός, όπως συμβαίνει και με το PTSD, και τα συμπτώματα είναι παρόμοια. Ωστόσο, τα συμπτώματα εμφανίζονται μεταξύ τριών ημερών και ενός μήνα μετά το συμβάν. Τα άτομα με οξεία διαταραχή άγχους μπορεί να ξαναζήσουν το τραύμα, να έχουν αναδρομές στο παρελθόν ή εφιάλτες και μπορεί να αισθάνονται μουδιασμένοι ή αποκομμένοι από τον εαυτό τους. Αυτά τα συμπτώματα προκαλούν μεγάλη αγωνία και προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους με οξεία διαταραχή στρες συνεχίζουν να έχουν PTSD.

Υπολογίζεται ότι το 13 έως 21 τοις εκατό των επιζώντων από τροχαία ατυχήματα αναπτύσσουν οξεία διαταραχή άγχους και μεταξύ 20 και 50 τοις εκατό των επιζώντων επίθεσης, βιασμού ή μαζικών πυροβολισμών το αναπτύσσουν.

Διαταραχή προσαρμογής

Η διαταραχή προσαρμογής εμφανίζεται ως απόκριση σε ένα στρεσογόνο γεγονός (ή γεγονότα) της ζωής. Τα συναισθηματικά ή συμπεριφορικά συμπτώματα που βιώνει ένα άτομο ως απόκριση στον στρεσογόνο παράγοντα είναι γενικά πιο σοβαρά ή πιο έντονα από ό,τι θα ήταν εύλογα αναμενόμενο για το είδος του γεγονότος που συνέβη.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αίσθημα έντασης, λύπης ή απελπισίας. απόσυρση από άλλους ανθρώπους· ενεργώντας προκλητικά ή επιδεικνύοντας παρορμητική συμπεριφορά. ή σωματικές εκδηλώσεις όπως τρόμος, αίσθημα παλμών και πονοκεφάλους. Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική αγωνία ή προβλήματα στη λειτουργία σε σημαντικούς τομείς της ζωής κάποιου, για παράδειγμα, στην εργασία, στο σχολείο ή στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Τα συμπτώματα των διαταραχών προσαρμογής ξεκινούν εντός τριών μηνών από ένα στρεσογόνο γεγονός και δεν διαρκούν περισσότερο από έξι μήνες μετά το τέλος του στρεσογόνου παράγοντα ή των συνεπειών του.

Ο στρεσογόνος παράγοντας μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο γεγονός (όπως ένας ρομαντικός χωρισμός) ή μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα γεγονότα με αθροιστική επίδραση. Οι παράγοντες άγχους μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενοι ή συνεχείς (όπως μια συνεχιζόμενη επώδυνη ασθένεια με αυξανόμενη αναπηρία). Οι παράγοντες άγχους μπορεί να επηρεάσουν ένα μεμονωμένο άτομο, μια ολόκληρη οικογένεια ή μια μεγαλύτερη ομάδα ή κοινότητα (για παράδειγμα, σε περίπτωση φυσικής καταστροφής).

Υπολογίζεται ότι το 5% έως το 20% των ατόμων που λαμβάνουν θεραπεία ψυχικής υγείας εξωτερικών ασθενών έχουν μια κύρια διάγνωση διαταραχής προσαρμογής. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι περισσότερο από το 15% των ενηλίκων με καρκίνο είχαν διαταραχή προσαρμογής. Συνήθως αντιμετωπίζεται με ψυχοθεραπεία.

Τι γίνεται με το κοινό «Stress»;

Ο καθένας νοιώθει Stress από καιρού εις καιρόν. Δυστυχώς, η λέξη «Stress» χρησιμοποιείται για να περιγράψει δυο μάλλον διαφορετικά πράγματα:

την εσωτερική μας αίσθηση ανησυχίας, το αίσθημα έντασης ή βάρους.ή

τα προβλήματα στη ζωή μας που προκαλούν αυτά τα αισθήματα. Μπορεί να είναι εργασία, σχέσεις, οικονομική στενότητα.

Αντίθετα με τη ΔΜΤΣ, αυτά μας ακολουθούν σε καθημερινή βάση. Αποτελούν μέρος της φυσιολογικής, καθημερινής μας ζωής, αλλά μπορούν να προκαλέσουν άγχος, κατάθλιψη, κόπωση και πονοκεφάλους. Μπορούν επίσης να επιδεινώσουν κάποια σωματικά προβλήματα, όπως έλκη στομάχου και δερματικές παθήσεις. Αυτά είναι σαφώς ανησυχητικά, αλλά δεν είναι το ίδιο με τη ΔΜΤΣ.

Μετατραυματικό Stress στα παιδιά

Παιδιά και ΔΜΤΣ

Τα παιδιά συχνά βρίσκονται αντιμέτωπα με αγχωτικά γεγονότα που επηρεάζουν τη ζωή τους. Συνήθως τα ξεπερνούν γρήγορα, ωστόσο, ορισμένες μορφές τραυματικών εμπειριών τα επηρεάζουν για αρκετό καιρό. Τα συμπτώματα που εμφανίζουν είναι άγχος, φόβος, ανησυχία, νευρικότητα, παλινδρόμηση της νυχτερινής ενούρησης, ονυχοφαγία, γενικευμένη άρνηση συνεργασίας και έλλειψη προσοχής. Η αποκατάσταση εξαρτάται από τα συμπτώματα, την ηλικία και τη γενικότερη υγεία του παιδιού. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι πολύ σημαντική καθώς μπορεί να βελτιώσει θεαματικά την ποιότητα ζωής και την συνολική εξέλιξη του παιδιού. Η υποστήριξη των γονέων έχει καταλυτικό ρόλο στη θεραπεία. Τέλος, θα πρέπει να γίνει σωστή ενημέρωση των παιδιών αναφορικά με θέματα όπως η κακοποίηση και η σεξουαλική παρενόχληση, ώστε σε περίπτωση που παρατηρηθούν, να αναφέρονται και όχι να καλύπτονται.

Τα τραυματικά γεγονότα επηρεάζουν την ανάπτυξη ενός παιδιού – όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερη είναι η βλάβη. Κάποια παιδιά αντιδρούν με αμυντική η επιθετική συμπεριφορά. Άλλα αποκόπτονται από ό,τι συμβαίνει γύρω τους και μεγαλώνουν με ένα αίσθημα ντροπής και ενοχής αντί να έχουν αυτοπεποίθηση και να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους.

Η ΔΜΤΣ μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Τα μικρότερα σε ηλικία παιδιά ίσως έχουν ανήσυχα όνειρα με περιεχόμενο το τραυματικό γεγονός, που μπορούν μετέπειτα να μετατραπούν σε εφιάλτες με τέρατα. Συχνά αναβιώνουν τη τραυματική εμπειρία στο παιχνίδι τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί που ενεπλάκη σε σοβαρό τροχαίο ατύχημα, ίσως κάνει αναπαράσταση του ατυχήματος με τα αυτοκίνητα-παιχνίδια του, ξανά και ξανά.

Μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους σε πράγματα που συνήθως τα ευχαριστούσαν. Μπορεί να συναντούν δυσκολία στο να πιστέψουν ότι θα ζήσουν αρκετά ώστε να μεγαλώσουν.

Συχνά παραπονούνται για στομαχόπονους και πονοκεφάλους.

Εμφάνιση διαταραχών σε παιδιά λόγω ΔΤΜΣ

Ανεμπόδιστη διαταραχή κοινωνικής δέσμευσης

Η διαταραχή της ανεμπόδιστης κοινωνικής δέσμευσης εμφανίζεται σε παιδιά που έχουν βιώσει σοβαρή κοινωνική παραμέληση ή στέρηση πριν από την ηλικία των 2 ετών. Παρόμοια με τη διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης, μπορεί να συμβεί όταν τα παιδιά δεν έχουν τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες για άνεση, διέγερση και στοργή ή όταν επαναλαμβανόμενες αλλαγές στους φροντιστές (όπως οι συχνές αλλαγές αναδοχής) τους εμποδίζουν να σχηματίσουν σταθερές προσκολλήσεις.

Η διαταραχή της μη αναστολής κοινωνικής δέσμευσης περιλαμβάνει ένα παιδί που εμπλέκεται σε υπερβολικά οικεία ή πολιτισμικά ακατάλληλη συμπεριφορά με άγνωστους ενήλικες. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να είναι πρόθυμο να πάει με έναν άγνωστο ενήλικα με ελάχιστο ή καθόλου δισταγμό. Αυτές οι συμπεριφορές προκαλούν προβλήματα στην ικανότητα του παιδιού να σχετίζεται με ενήλικες και συνομηλίκους. Η μεταφορά του παιδιού σε ένα κανονικό περιβάλλον φροντίδας βελτιώνει τα συμπτώματα. Ωστόσο, ακόμη και μετά την τοποθέτηση σε ένα θετικό περιβάλλον, ορισμένα παιδιά συνεχίζουν να έχουν συμπτώματα μέχρι την εφηβεία. Αναπτυξιακές καθυστερήσεις, ιδιαίτερα γνωστικές και γλωσσικές καθυστερήσεις, μπορεί να συνυπάρχουν μαζί με τη διαταραχή.

Ο επιπολασμός της ανεμπόδιστης διαταραχής κοινωνικής δέσμευσης είναι άγνωστος, αλλά πιστεύεται ότι είναι σπάνιος. Τα περισσότερα σοβαρά παραμελημένα παιδιά δεν αναπτύσσουν τη διαταραχή. Η θεραπεία περιλαμβάνει το παιδί και την οικογένεια που συνεργάζονται με έναν θεραπευτή για να ενισχύσουν τη σχέση τους.

Διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης

Η διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης εμφανίζεται σε παιδιά που έχουν βιώσει σοβαρή κοινωνική παραμέληση ή στέρηση κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Μπορεί να συμβεί όταν τα παιδιά δεν έχουν τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες για άνεση, διέγερση και στοργή ή όταν επαναλαμβανόμενες αλλαγές στους φροντιστές (όπως συχνές αλλαγές ανάδοχης φροντίδας) τα εμποδίζουν να σχηματίσουν σταθερές προσκολλήσεις.

Τα παιδιά με διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης αποσύρονται συναισθηματικά από τους ενήλικες φροντιστές τους. Σπάνια στρέφονται σε φροντιστές για παρηγοριά, υποστήριξη ή προστασία ή δεν ανταποκρίνονται στην παρηγοριά όταν είναι στενοχωρημένοι. Κατά τη διάρκεια των αλληλεπιδράσεων ρουτίνας με τους φροντιστές, δείχνουν ελάχιστα θετικά συναισθήματα και μπορεί να δείχνουν ανεξήγητο φόβο ή θλίψη. Τα προβλήματα εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 5. Αναπτυξιακές καθυστερήσεις, ιδιαίτερα γνωστικές και γλωσσικές καθυστερήσεις, συμβαίνουν συχνά μαζί με τη διαταραχή.

Η διαταραχή αντιδραστικής προσκόλλησης είναι ασυνήθιστη, ακόμη και σε σοβαρά παραμελημένα παιδιά. Η θεραπεία περιλαμβάνει το παιδί και την οικογένεια που συνεργάζονται με έναν θεραπευτή για να ενισχύσουν τη σχέση τους.

Το PTSD μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμη και στην παιδική

Τα μικρά παιδιά που πάσχουν από PTSD μπορεί να εμφανίζουν μια διαφορετική -άτυπη- εικόνα, όπως καθυστερημένη ανάπτυξη σε κάποια πεδία όπως το να εκπαιδευτούν να πηγαίνουν στην τουαλέτα, σε κινητικές ικανότητες και στην ομιλία.

Μετατραυματικό Stress

Θεραπεία

Ποια είναι η θεραπεία για το PTSD;

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν αναπτύσσουν PTSD όλοι όσοι βιώνουν τραύμα και δεν χρειάζονται ψυχιατρική θεραπεία όλοι όσοι αναπτύσσουν PTSD. Για μερικούς ανθρώπους, τα συμπτώματα του PTSD υποχωρούν ή εξαφανίζονται με την πάροδο του χρόνου. Άλλοι βελτιώνονται με τη βοήθεια του συστήματος υποστήριξής τους (οικογένεια, φίλοι ή κληρικοί). Όμως, πολλά άτομα με PTSD χρειάζονται επαγγελματική θεραπεία για να αναρρώσουν από ψυχολογική δυσφορία που μπορεί να είναι έντονη και αναπηρία. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αγωνία. Αυτή η αγωνία δεν είναι λάθος του ατόμου και το PTSD είναι θεραπεύσιμο. Όσο νωρίτερα λάβει ένα άτομο θεραπεία, τόσο περισσότερες πιθανότητες ανάρρωσης έχει.

Η ανάρρωση από το PTSD είναι μια σταδιακή και εξελισσόμενη διαδικασία.Ο στόχος της θεραπείας του PTSD είναι να μειώσει τα συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα, να βελτιώσει την καθημερινότητα, και να βοηθήσει το άτομο να διαχειριστεί καλύτερα τις αιτίες της διαταραχής. Η θεραπεία του PTSD μπορεί να περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή ή και τα δύο.

Ψυχοθεραπεία

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας χρησιμοποιούν διάφορες αποτελεσματικές (αποδεδειγμένες από την έρευνα) μεθόδους για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αναρρώσουν από το PTSD. Τόσο η θεραπεία ομιλίας (ψυχοθεραπεία) όσο και η φαρμακευτική αγωγή παρέχουν αποτελεσματικές θεραπείες βασισμένες σε στοιχεία για το PTSD.

Η ψυχοθεραπεία για το PTSD βοηθά το άτομο να αναπτύξει νέες ικανότητες για την διαχείριση των συμπτωμάτων. Η ψυχοθεραπεία επίσης στοχεύει στο να διδάξει το άτομο και την οικογένειά του για την διαταραχή, και να βοηθήσει το άτομο να ξεπεράσει τους φόβους που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός. Πολλές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις χρησιμοποιούνται για την θεραπεία του PTSD και περιλαμβάνουν:

Η αναλυτική ψυχοθεραπεία, η θεραπεία γνωσιακής επεξεργασίας, η θεραπεία παρατεταμένης έκθεσης και η θεραπεία ενοφθαλμισμού στο Stress, είναι μεταξύ των τύπων ψυχοθεραπειών που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της PTSD.

Η EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) αποτελεί μια νέα μορφή ψυχοθεραπείας για επεξεργασία των αναμνήσεων, με σκοπό την μείωση του άγχους και του στρες από τραυματικά γεγονότα.
Η ψυχοθεραπεία, η οποία μαθαίνει στο άτομο να αναγνωρίζει και να αλλάζει τον τρόπο σκέψης που οδηγεί σε ενοχλητικά συναισθήματα και συμπεριφορές. Επίσης, επικεντρώνεται στο να βοηθήσει το άτομο να εξετάσει τις πεποιθήσεις του και τα συναισθήματα που προκαλούνται από το τραυματικό γεγονός.
Οι γνωσιακές θεραπείες συμπεριφοράς (CBT) είναι επίσης αποτελεσματικές. Η Γνωσιακή Θεραπεία Επεξεργασίας εστιάζει στην τροποποίηση επώδυνων αρνητικών συναισθημάτων (όπως ντροπή, ενοχή κ.λπ.) και πεποιθήσεων (όπως «απέτυχα», «ο κόσμος είναι επικίνδυνος») λόγω του τραύματος. Οι θεραπευτές βοηθούν το άτομο να αντιμετωπίσει τέτοιες οδυνηρές αναμνήσεις και συναισθήματα.
Η ψυχοθεραπεία παρατεταμένης έκθεσης, είναι ένας τύπος συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας στην οποία το άτομο ξαναζεί την τραυματική εμπειρία ή εκτίθεται σε καταστάσεις που του προκαλούν άγχος. Αυτό γίνεται σε ελεγχόμενο και ασφαλές περιβάλλον. Η ψυχοθεραπεία έκθεσης βοηθά το άτομο να αντιμετωπίζει τον φόβο και σταδιακά να αισθάνεται πιο άνετα με καταστάσεις που το τρομάζουν και του προκαλούν άγχος. Αποτελεί μια πολύ επιτυχημένη θεραπεία για το PTSD. Η θεραπεία παρατεταμένης έκθεσης χρησιμοποιεί επαναλαμβανόμενη, λεπτομερή φαντασία του τραύματος ή προοδευτική έκθεση σε «πυροδοτήσεις» συμπτωμάτων με έναν ασφαλή, ελεγχόμενο τρόπο για να βοηθήσει ένα άτομο να αντιμετωπίσει και να αποκτήσει τον έλεγχο του φόβου και της αγωνίας και να μάθει να αντιμετωπίζει. Για παράδειγμα, προγράμματα εικονικής πραγματικότητας έχουν χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσουν τους βετεράνους πολέμου με PTSD να βιώσουν ξανά το πεδίο της μάχης με ελεγχόμενο, θεραπευτικό τρόπο.
Η θεραπεία ενοφθαλμισμού Stress στοχεύει να οπλίσει το άτομο με τις απαραίτητες δεξιότητες για την επιτυχή άμυνα έναντι στρεσογόνων παραγόντων μέσω της έκθεσης σε ηπιότερα επίπεδα στρες, όπως ένα εμβόλιο εμβολιάζεται για την πρόληψη της μόλυνσης μετά την έκθεση σε μια ασθένεια.
Η οικογενειακή ψυχοθεραπεία είναι χρήσιμη όταν η συμπεριφορά του ατόμου με PTSD επηρεάζει και άλλα μέλη της οικογένειας.
Η ομαδική ψυχοθεραπεία, είναι χρήσιμη καθώς επιτρέπει στο άτομο να μοιράζεται τις σκέψεις, τους φόβους και τα συναισθήματα του με άλλους ανθρώπους που έχουν βιώσει κάποιο τραυματικό γεγονός ή άλλες δυσκολίες στη ζωή. Η ομαδική θεραπεία ενθαρρύνει τους επιζώντες παρόμοιων τραυματικών γεγονότων να μοιραστούν τις εμπειρίες και τις αντιδράσεις τους σε ένα άνετο και μη επικριτικό περιβάλλον. Τα μέλη της ομάδας βοηθούν ο ένας τον άλλον να συνειδητοποιήσει ότι πολλοί άνθρωποι θα είχαν ανταποκριθεί με τον ίδιο τρόπο και θα ένιωθαν τα ίδια συναισθήματα. Η οικογενειακή θεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει επειδή η συμπεριφορά και η αγωνία του ατόμου με PTSD μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την οικογένεια.
Άλλες ψυχοθεραπείες όπως οι διαπροσωπικές, υποστηρικτικές και ψυχοδυναμικές θεραπείες εστιάζουν στις συναισθηματικές και διαπροσωπικές πτυχές του PTSD. Αυτά μπορεί να είναι χρήσιμα για άτομα που δεν θέλουν να εκτίθενται σε υπενθυμίσεις των τραυμάτων τους.

Ο ψυχολόγος σε κατάσταση κρίσης παίζει ουσιαστικό ρόλο τη στιγμή που ένα τραυματικό γεγονός συμβεί στη ζωή ενός ανθρώπου είτε το βιώσει ο ίδιος είτε παρίσταται ως μάρτυρας.

Δύο σκοπούς εξυπηρετεί ο ψυχολόγος την περίοδο της κρίσης, ο πρώτος είναι να ρυθμίσει τις συνέπειες του τραυματικού γεγονότος μέσα από άμεση ψυχολογική ή άλλη βοήθεια και στη συνέχεια να βοηθήσει το άτομο που έχει σοκαριστεί ή τραυματιστεί να καταφέρει μέσα σε λίγο διάστημα να ανακτήσει τις δυνάμεις του.

Η διαχείριση εν ώρα κρίσης δε στοχεύει σε αλλαγή της δομής της προσωπικότητας ή άλλων θεμάτων που μπορεί να απασχολούν το άτομο, δε διαρκεί όσο μια ψυχοθεραπεία αλλά έχει διάρκεια μερικές εβδομάδες έως ότου αποκατασταθεί η ψυχολογική ισορροπία του ατόμου που σχετίζεται αποκλειστικά με το τραυματικό γεγονός ώστε να μην εξελιχθεί σε κάποια διαταραχή ή μόνιμο ψυχολογικό τραύμα.

Ιατρικοί τρόποι αντιμετώπισης

Η άμεση διάγνωση και η συστηματική θεραπεία βοηθάει στην ανάκτηση της αίσθησης ελέγχου της ζωής. Συνήθως αυτή περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή. Στόχος της είναι:
• Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων όταν αυτά εμφανίζονται.
• Η αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με τραυματικές εμπειρίες όπως κατάθλιψη, άγχος, αλκοόλ και ναρκωτικά.
• Η βελτιωμένη αντιμετώπιση και γνώμη για τον εαυτό σας και τους γύρω σας.

Φαρμακευτική αγωγή

Οι ψυχίατροι προτείνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα για την θεραπεία του PTSD- για να ελεγχθούν τα συναισθήματα της ανησυχίας και τα αντίστοιχα συμπτώματα – που περιλαμβάνει SSRIs (επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης), αγχολυτικά (όπως βενζοδιαζεπίνες πχ Xanax), και αναλόγως της βαρύτητας μπορεί να συμπληρώσουν την αγωγή με τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, σταθεροποιητικά της διάθεσης και άτυπα αντιψυχωσικά.

Πολλές φορές ορισμένα φάρμακα που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή λειτουργία χορηγούνται για τον έλεγχο συγκεκριμένων συμπτωμάτων: για παράδειγμα η πραζοσίνη ίσως να χρησιμοποιείται για τους εφιάλτες, ή η προπρανολόλη (Inderal) χρησιμοποιείται για την ελαχιστοποίηση των τραυματικών αναμνήσεων και των συνοδών ταχυκαρδιών.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων του PTSD. Επιπλέον, η ανακούφιση των συμπτωμάτων που παρέχει η φαρμακευτική αγωγή επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους να συμμετέχουν πιο αποτελεσματικά στην ψυχοθεραπεία.

Ορισμένα αντικαταθλιπτικά όπως τα SSRI και τα SNRI (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης), χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία των βασικών συμπτωμάτων της PTSD. Χρησιμοποιούνται είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία ή άλλες θεραπείες.

Άλλα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του άγχους και της σωματικής διέγερσης ή για τη θεραπεία των εφιάλτων και των προβλημάτων ύπνου που προβληματίζουν πολλά άτομα με PTSD

Άλλες θεραπείες για το Μετατραυματικό Stress

συμπεριλαμβανομένων συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών , χρησιμοποιούνται επίσης όλο και περισσότερο για να βοηθήσουν άτομα με PTSD. Αυτές οι προσεγγίσεις παρέχουν θεραπεία εκτός της συμβατικής κλινικής ψυχικής υγείας και μπορεί να απαιτούν λιγότερη συζήτηση και αποκάλυψη από την ψυχοθεραπεία. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τον βελονισμό και τη θεραπεία με τη βοήθεια ζώων.

Εκτός από τη θεραπεία, πολλά άτομα με PTSD βρίσκουν πολύ χρήσιμο να μοιράζονται τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους με άλλους που έχουν παρόμοιες εμπειρίες, όπως σε μια ομάδα υποστήριξης συνομηλίκων.

Μετατραυματικό Stress

Πώς γίνεται η διάγνωση του PTSD;

Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένες διαγνωστικές εξετάσεις για το PTSD, ο ψυχίατρος ίσως να χρησιμοποιήσει διάφορες εξετάσεις για να αποκλείσει κάποια σωματική νόσο ως αιτία των συμπτωμάτων.Αν δεν βρεθεί κάποια σωματική νόσος, ο γιατρός θα παραπέμψει το άτομο σε έναν ψυχίατρο που είναι ο κατάλληλος γιατρός για την διάγνωση και την θεραπεία των ψυχικών νόσων. Οι ψυχίατροι χρησιμοποιούν τη συνέντευξη, ερωτηματολόγια και άλλα εργαλεία αξιολόγησης του ατόμου για το PTSD. Ο ψυχίατρος βασίζει την διάγνωση του στα αναφερόμενα συμπτώματα, που περιλαμβάνουν και τα λειτουργικά προβλήματα που προκύπτουν από τα συμπτώματα και αξιολογεί αν τα συμπτώματα υποδεικνύουν PTSD. Για να γίνει η διάγνωση του PTSD σε ένα άτομο, τα συμπτώματα πρέπει να έχουν διάρκεια περισσότερο από ένα μήνα.

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό Στατιστικό Εγχειρίδιο DSM-5, προϋπόθεση για τη διάγνωση της διαταραχής είναι:

Α. Έκθεση σε πραγματικό ή επαπειλούμενο θάνατο, βαρύ τραυματισμό ή απειλή της σωματικής ακεραιότητας με έναν (ή περισσότερους) από τους ακόλουθους τρόπους:

το άτομο βίωσε άμεσα το τραυματικό γεγονός
ήταν μάρτυρας, προσωπικά, στο γεγονός ενώ συνέβαινε σε άλλους
έμαθε ότι το τραυματικό γεγονός συνέβη σε ένα μέλος του στενού οικογενειακού κύκλου
ή σε έναν στενό φίλο
το γεγονός θα πρέπει να είναι βίαιο ή τυχαίο-αιφνίδιο
βίωσε επαναλαμβανόμενη ή υπερβολική έκθεση σε απεχθείς λεπτομέρειες του τραυματικού γεγονότος (π.χ. άνθρωποι που προσέτρεξαν σε δυστύχημα και συμμετείχαν στη συλλογή ανθρώπινων υπολειμμάτων, αστυνομικοί που εκτίθενται κατ’ επανάληψη σε λεπτομέρειες παιδικής κακοποίησης κ.λπ.).

Β. Τέσσερις τύποι συμπτωμάτων αναφέρονται, με διάρκεια εμφάνισης τουλάχιστον ένα μήνα.

Α) Συμπτώματα αποφυγής

αποφυγή συγκεκριμένων περιοχών, θεαμάτων, καταστάσεων και ήχων που υπενθυμίζουν το γεγονός
άγχος, κατάθλιψη, συναισθηματικό μούδιασμα ή ενοχή

Β) Συμπτώματα επαναβίωσης

ενοχλητικές σκέψεις, εφιάλτες ή αναδρομές στο παρελθόν.

Γ) Συμπτώματα υπερδιέγερσης

θυμός, ευερεθιστότητα και υπερδιέγερση · επιθετική, απερίσκεπτη συμπεριφορά συμπεριλαμβανομένων και των αυτοτραυματισμών
διαταραχές ύπνου

Δ) συμπτώματα αρνητικής διάθεσης και σκέψης

απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε θεωρούσε απολαυστικές
δυσκολία να θυμάται λεπτομέρειες του οδυνηρού περιστατικού
αλλαγή στις συνήθειες ή στη συμπεριφορά μετά το τραύμα

Τα παραπάνω ισχύουν σε ενήλικες, εφήβους και σε παιδιά μεγαλύτερα των 6 ετών. Για παιδιά μικρότερα των 6 ετών υπάρχουν διαφορετικά διαγνωστικά κριτήρια. Οι γυναίκες φαίνεται ότι είναι πιο ευάλωτες στην ανάπτυξη μετατραυματικού στρες.

Μετατραυματικό Stress

Πρόληψη

Μπορεί το PTSD να προληφθεί;

Μερικές μελέτες δείχνουν ότι η άμεση (δηλαδή στις επόμενες ώρες από το τραυματικό γεγονός) ψυχοθεραπευτική και φαρμακευτική παρέμβαση σε ανθρώπους οι οποίοι έχουν υποστεί ένα τραυματικό γεγονός, μπορεί να μειώσει τα μελλοντικά συμπτώματα του PTSD ή να τα προλάβει.

Σχετικά λίγα άτομα που έχουν εμπλακεί σε κάποιο τραυματικό γεγονός εμφανίζουν ΔΜΤΣ, αλλά αυτό εξαρτάται και από τη σοβαρότητα του γεγονότος. Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλες αυτές οι εκδηλώσεις στρες είναι φυσιολογικές αντιδράσεις σε ένα μη φυσιολογικό, μη αναμενόμενο γεγονός και περιμένουμε να περάσουν με το χρόνο. Οι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο να “πενθήσουν”, να “συμφιλιωθούν” με το τραύμα, να το συζητήσουν, να το κατανοήσουν και έτσι να προσαρμοστούν και να είναι σε θέση να πάνε τη ζωή τους παραπέρα, κάνοντας νέες συναισθηματικές επενδύσεις. Τελευταίες έρευνες κάνουν λόγο για “μετατραυματική ανάπτυξη”, μία θετική ανάπτυξη που δύναται να προκύψει μετά από το τραυματικό γεγονός. Η ανάπτυξη αυτή αφορά σε νέες δυνατότητες για το άτομο, την ψυχική του ανθεκτικότητα και τη θέαση νέων προοπτικών για τη μετέπειτα ζωή του. Σε περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα δεν υποχωρούν και η λειτουργικότητα του ατόμου αρχίζει να πλήττεται, το άτομο οφείλει να αναζητήσει βοήθεια σε ειδικό. Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την αποκατάσταση των συνεπειών του τραύματος.

Πρακτικοί τρόποι αντιμετώπισης μέσω της πρόληψης

Ανάλογα την αιτία που οδήγησε στο στρες, σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις, υπάρχουν τρόποι ώστε να δημιουργήσετε ασφαλέστερες συνθήκες γύρω σας εξασφαλίζοντας ένα λιγότερο αγχωτικό περιβάλλον. Αν για παράδειγμα το μετατραυματικό στρες προκλήθηκε μετά από μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά, απειλή, ή διάρρηξη στον χώρο σας, ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι η θωράκισή του με συστήματα και υπηρεσίες ασφαλείας και πυρόσβεσης. Ιδιαίτερα για τα παιδιά που παρουσιάζουν έντονα συμπτώματα στρες μετά από μια ληστεία ή από το θέαμα ενός αναστατωμένου χώρου από τους εισβολείς, απαιτούνται ενισχυμένα μέτρα που θα τα βοηθήσουν να ξεπεράσουν την ανασφάλεια που βίωσαν.
Πέραν του πρακτικού μέρους της προστασίας, τα προληπτικά μέτρα προωθούν και την ψυχολογική υποστήριξη όσων ήδη βίωσαν τις στρεσογόνες καταστάσεις ενός κινδύνου. Αναμφισβήτητα ένα καλό πρώτο βήμα πρόληψης θα ήταν να επενδύσετε στην συναισθηματική ασφάλεια των αγαπημένων σας.

Τρόποι στήριξης

Πάνω από όλα βέβαια, ασχέτως της αιτίας και της ηλικίας όσων βιώνουν μετατραυματικό στρες είναι απαραίτητη η στήριξη και το έμπρακτο ενδιαφέρον. Ακόμη και το παραμικρό σημάδι στοργής μπορεί να βοηθήσει. Είναι πολύ σημαντικό να σέβεστε τα όρια όσων παρουσιάζουν ανάλογα συμπτώματα και να υπομένετε τις ευερέθιστες στιγμές τους. Κάντε τους να νιώσουν ότι τους καταλαβαίνετε δείχνοντάς τους ότι όντως πιστεύετε ότι αυτό που τους συμβαίνει δεν είναι δικό τους λάθος, χωρίς να προσπαθείτε ωστόσο να μειώσετε την αξία που έχει ένα τραυματικό περιστατικό στα μάτια τους. Πράγματι, αυτό που τους απασχολεί δεν είναι καθόλου μικρό και δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη γι΄ αυτό. Καταλάβετε ότι ζουν έναν καθημερινό αγώνα επιβίωσης.

Αναζητήστε συμμάχους

Αν πάλι εσείς οι ίδιοι βιώνετε παρόμοιες καταστάσεις μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια γιατί πραγματικά την χρειάζεστε. Δεν είναι ανάγκη και δεν θα σας βοηθήσει να το περάσετε μόνοι σας. Δυστυχώς τα συμπτώματα είναι επανεμφανιζόμενα ή επιδεινώνονται κάθε φορά που κάτι σας προκαλεί αναμνήσεις των συμβάντων που βιώσατε. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να μην αφήσετε τον εαυτό σας να νιώσει μόνος σε αυτό τον αγώνα. Αναζητήστε συμμάχους. Τους φίλους σας, την οικογένεια, έναν θεραπευτή. Κάντε κάτι καλό για εσάς, μοιραστείτε το!

Μετατραυματικό Stress

Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η ΔΜΤΣ στην καθημερινότητα;

Τι μπορείτε να κάνετε:

Η αλλαγή του εγκεφάλου απαιτεί προσπάθεια, επαναληπτικότητα και χρόνο. Το καλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας για να το πετύχετε αυτό, είναι η ψυχοθεραπεία. Αν είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, αναζητήστε έναν ψυχολόγο που ειδικεύεται στο τραύμα και τη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες και χρησιμοποιεί μεθόδους που βασίζονται σε στοιχεία και αλλάζουν τον εγκέφαλο, δουλεύοντας τόσο με το σώμα όσο και με το μυαλό.

Επίσης, σκεφτείτε να προσθέσετε στην καθημερινότητά σας μια τεχνική που θα σας βοηθήσει στην απενεργοποίηση του κέντρου του φόβου. Αυτό είναι ένα ζωτικό πρώτο βήμα προς τη θεραπεία, καθώς όταν είμαστε σε θέση να ηρεμήσουμε το κέντρο του φόβου μας, βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση να εργαστούμε για την ενίσχυση και την ενεργοποίηση του κέντρου σκέψης και του κέντρου ρύθμισης συναισθημάτων.

Δύο από αυτές τις ασκήσεις περιλαμβάνουν τη διαφραγματική αναπνοή και την αυτογενή εκπαίδευση. Προτείνεται να επαναλαμβάνονται αυτές οι τεχνικές ή παρόμοιες τους, για σύντομες χρονικές περιόδους πολλές φορές την ημέρα. Θυμηθείτε, η εξάσκηση είναι που φέρνει την πρόοδο.

Τι να κάνετε:

συνεχίστε τη ζωή σας όσο πιο φυσιολογικά μπορείτε.
επιστρέψτε στη καθημερινή σας ρουτίνα.
συζητήστε το τι συνέβη με κάποιον που εμπιστεύεστε.
δοκιμάστε ασκήσεις χαλάρωσης.
επιστρέψτε στην εργασία σας.
κάντε σωστή διατροφή και τακτική άσκηση.
επιστρέψτε στον τόπο του τραυματικού γεγονότος.
αφιερώστε χρόνο σε οικογένεια και φίλους.
οδηγείτε προσεκτικά γιατί η προσοχή σας μπορεί να είναι μειωμένη.
να είστε γενικά πιο προσεκτικός επειδή ατυχήματα συνήθως συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα αυτή τη περίοδο.
επισκεφτείτε ένα γιατρό.
πιστέψτε ότι θα καλυτερέψετε.

Τι να μη κάνετε:

μη κατηγορείτε τον εαυτό σας – τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ δεν είναι ένδειξη αδυναμίας. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση ενός φυσιολογικού ατόμου σε τρομακτικές εμπειρίες.
μη καταπιέζετε τα συναισθήματά σας. Αν έχετε εκδηλώσει συμπτώματα ΔΜΤΣ, μη τα εσωτερικεύετε γιατί συνήθως η θεραπεία είναι πολύ αποτελεσματική.
μην αποφεύγετε να το συζητήσετε.
μη περιμένετε ότι οι αναμνήσεις θα εξαφανιστούν αμέσως – ίσως τις έχετε για καιρό.
μην έχετε υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σας. Προσπαθήστε να χαλαρώσετε όσο προσαρμόζεστε στο τι σας έχει συμβεί.
μην αποφεύγετε τους άλλους ανθρώπους.
μη πίνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ή καφέ και μη καπνίζετε πολύ.
μην κουράζεστε υπερβολικά.
μη παραλείπετε γεύματα.
βρείτε χρόνο για διακοπές.

Μετατραυματικό Stress

Για φίλους, συγγενείς & συναδέλφους

Τι να κάνετε:

προσπαθήστε να επισημάνετε τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά – κακή απόδοση στην εργασία, αναρρωτικές άδειες, αργοπορία, μικρά ατυχήματα.
παρατηρείστε συμπεριφορές θυμού, ευερεθιστότητας, κατάθλιψης, έλλειψη ενδιαφέροντος, διαταραχή στη συγκέντρωση.
αφιερώστε χρόνο σε κάποιον που είχε μια τραυματική εμπειρία ώστε να επιτρέψετε να αφηγηθεί την ιστορία του.
δείξτε ενδιαφέρον κάνοντας γενικές ερωτήσεις.
αφήστε τους να μιλήσουν, χωρίς να διακόπτετε τη ροή του λόγου τους, ή να παρεμβάλλετε δικές σας εμπειρίες.

Τι να μη κάνετε:

μην ισχυρίζεστε ότι ξέρετε πως αισθάνονται – δεν αληθεύει.
μη τους λέτε ότι είναι τυχεροί που επέζησαν – δε νοιώθουν καθόλου τυχεροί.
μην υποβαθμίζετε τα βιώματά τους – «δε μπορεί να ήταν τόσο άσχημα…».
μην τους υποδεικνύετε ότι το μόνο που χρειάζονται είναι να το ξεχάσουν και να προχωρήσουν.

Μετατραυματικό Stress

Τι μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάρρωση;

Μπορεί να διαπιστώσετε ότι οι άλλοι μπορεί να:

μη σας δίνουν τη δυνατότητα να το συζητήσετε.
σας αποφεύγουν.
είναι θυμωμένοι μαζί σας.
σας θεωρούν αδύναμο.
σας κατηγορούν.

Όλοι αυτοί είναι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι προστατεύονται από το να σκέφτονται φρικτά ή τρομακτικά γεγονότα. Δε σας βοηθά γιατί δε σας δίνει την ευκαιρία να συζητήσετε αυτό που σας συνέβη, το οποίο είναι από μόνο του δύσκολο.

Ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να σας οδηγήσει σε μια κατάσταση έκστασης που κάνει τη κατάσταση να μοιάζει ψεύτικη και προκαλεί σύγχυση. Είναι δυσκολότερο να αντιμετωπίσετε τέτοιες καταστάσεις αν δεν μπορείτε να θυμηθείτε τι συνέβη, αν δεν μπορείτε να την εκφράσετε με λόγια, ή αν δεν μπορείτε να δώσετε λογική εξήγηση.

Δείτε επίσης: Αγχώδεις διαταραχές

*Από Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, (DSM-5) American Psychiatric Publishing,

βιβλιογραφικές αναφορές

Bichitra Nanda Patra και Siddharth Sarkar. Διαταραχή προσαρμογής: Τρέχουσα διαγνωστική κατάσταση. Indian J Psychol Med. 2013 Ιαν-Μαρ; 35(1): 4–9.
Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής: MedlinePlus. Διαταραχή προσαρμογής.
Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση. 2013. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth edition. (DSM-5)
Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων. Γεγονότα για οικογένειες: Διαταραχές προσκόλλησης.

ΠΗΓΕΣ:

What Is Posttraumatic Stress Disorder? Felix Torres, MD, DFAPA, MBA American Psychiatric Association
Psychology Today
Δημήτρης Σαμαρτζής Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής
Dr. Αριστοτέλης Βάθης Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής

Κατερίνα Γαστεράτου

Ψυχολόγος (ΜΑ) - Ψυχοθεραπεύτρια

Κλείστε ένα Ραντεβού

Προγραμματίστε ένα Ραντεβού. Επιλέξτε Ημερομηνία και ώρα που σας εξυπηρετεί καλύτερα. Δώστε τα σωστά σοιχεία στην φόρμα και θα σας ειδοποιήσουμε άμεσα για επιβεβαίωση και επικύρωση του ραντεβού σας.

Κλείστε ένα Ραντεβού

Πατήστε οπουδήποτε στην εικόνα...