Κρίση Πανικού
Η κρίση πανικού είναι ένα αιφνίδιο επεισόδιο έντονου φόβου και άγχους που πυροδοτεί έντονες και σοβαρές, πολλές φορές, σωματικές αντιδράσεις, ενώ στην πραγματικότητα δεν απειλεί το άτομο κάποιος σοβαρός κίνδυνος.
Τι είναι η κρίση πανικού
Ο φόβος αυτός δεν απορρέει από κάποιον πραγματικό κίνδυνο ή προφανή αιτία.
Ο πάσχων νιώθει ότι ξαφνικά χάνει τον έλεγχο της σκέψης και του σώματός του, ότι βιώνει κάποια καρδιακή προσβολή ή ακόμη και ότι πεθαίνει.
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους κρίση πανικού. Όταν όμως το πρόβλημα συνεχίζεται και οι κρίσεις πανικού επιμένουν για μεγάλο διάστημα, τότε ίσως πρόκειται για διαταραχή πανικού.
Η ίδια η κρίση πανικού δεν είναι απειλητική για τη ζωή. Ωστόσο, μπορεί να επηρεάσει την ποιότητά της, καθώς πολύ συχνά το άτομο νιώθει το φόβο ότι μπορεί να ξανασυμβεί, με αποτέλεσμα να κλείνεται στον εαυτό του ή να αποφεύγει τις κοινωνικές συναναστροφές.
Οι υπάρχουσες θεραπείες είναι πολύ αποτελεσματικές και βοηθούν τον ασθενή να απαλλαγεί από τα δυσάρεστα συμπτώματα.
Η κρίση πανικού είναι ένα αιφνίδιο επεισόδιο έντονου φόβου και άγχους που πυροδοτεί έντονες και σοβαρές, πολλές φορές, σωματικές αντιδράσεις, ενώ στην πραγματικότητα δεν απειλεί το άτομο κάποιος σοβαρός κίνδυνος.
Τα άτομα που έχουν βιώσει την κρίση πανικού την περιγράφουν ως μια αίσθηση πλήρους απώλειας ελέγχου ή σαν ένα έμφραγμα.
Η κρίση πανικού μπορεί να εμφανιστεί μόνο μία ή δύο φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, συνήθως λόγω κάποιου στρεσογόνου γεγονότος. Εάν οι κρίσεις πανικού είναι συχνές, προκαλώντας στο άτομο φόβο και ανησυχίες πότε θα έρθει η επόμενη, τότε ίσως πρόκειται για διαταραχή πανικού και όχι για μεμονωμένη κρίση πανικού.
Συμπτώματα και αίτια κρίσης πανικού
Μία κρίση πανικού εκδηλώνεται συνήθως αιφνιδίως, χωρίς να έχει δώσει προειδοποιητικά σημάδια. Μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή Μπορεί να συμβεί οπουδήποτε και σε οποιαδήποτε στιγμή. Μπορεί να συμβεί όταν οδηγείς, όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε κόσμο σε εμπορικό κέντρο, όταν έχεις ένα meeting στη δουλειά, όταν περπατάς στο δρόμο ή ακόμη και στον ύπνο.
Ο τρόπος που εκδηλώνεται η κρίση πανικού ποικίλλει από άτομο σε άτομο, συνήθως όμως τα συμπτώματα κορυφώνονται εντός μερικών λεπτών. Όταν υποχωρεί η κρίση, το άτομο νιώθει εξαντλημένο.
Τα επεισόδια κρίσης μπορεί να είναι μεμονωμένα ή να συμβαίνουν συχνά. Τα συμπτώματα γίνονται αμέσως έντονα και μπορεί να νιώσεις ξαφνικά έντονη κούραση και καταβολή.
Μερικά από τα βασικότερα συμπτώματα της κρίσης πανικού είναι τα εξής:
Βασικά συμπτώματα
Αυτά είναι τα βασικά συμπτώματα που μπορεί να νιώσει κάποιος κατά την κρίση πανικού:
- Κρύος Ιδρώτας ή έντονη εφύδρωση
- Πλάκωμα/πόνο στο στήθος
- Ταχυκαρδία
- Ταχύπνοια/βραδύπνοια
- Αίσθηση απώλειας ελέγχου
- Φόβος θανάτου
- Τρέμουλο
- Στεγνό στόμα
- Ρίγη
- Έξαψεις
- Ναυτία
- Πονοκέφαλος
- Πόνος στο στομάχι
- Ζαλάδα/θολούρα
- Μούδιασμα
- Τάση για λιποθυμία ή ζαλάδα
- Αίσθηση ότι χάνει την επαφή με την πραγματικότητα
- – αίσθημα επικείμενης καταστροφής ή κινδύνου
- – φόβος για την απώλεια ελέγχου ή το θάνατο
- – δυνατοί καρδιακοί παλμοί
- – δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος
- – γρήγορες ανάσες (υπεραερισμός)
- – κράμπες στην κοιλιακή χώρα
- – κόμπος στο λαιμό και δυσκολία κατάποσης
Το πιο σύνηθες όμως σύμπτωμα μετά από μία κρίση πανικού είναι ο φόβος ότι θα ξανασυμβεί.
Γι’ αυτό και πολύ συχνά, ο πάσχων μπορεί να αποφεύγει το μέρος όπου βίωσε την κρίση πανικού. Δεν αποκλείεται το άτομο να αποφεύγει καταστάσεις που έχει συνδυάσει με μια κρίση πανικού.
Η αιτία πρόκλησης δεν έχει σαφώς καθοριστεί. Παράγοντες που επηρεάζουν είναι η κληρονομικότητα, το έντονο άγχος και στρες, ο χαρακτήρας του ατόμου που μπορεί να είναι πιο ευάλωτος και επιρρεπής σε αρνητικά συναισθήματα ή και κάποιες γενετικές αλλαγές σε ορισμένα σημεία του εγκεφάλου.
Παράγοντες κινδύνου θεωρούνται η ύπαρξη άλλων μελών στην οικογένεια με κρίση πανικού, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, μια ξαφνική αλλαγή όπως ο ερχομός ενός παιδιού ή ένα διαζύγιο, η υπερβολική κατανάλωση καφέ, η κακοποίηση σε παιδική ηλικία (σωματική ή σεξουαλική), κ.ά.
Αίτια κρίσης πανικού
Τα βαθύτερα αίτια της κρίσης πανικού και της διαταραχής πανικού παραμένουν άγνωστα. Παράγοντες που θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο είναι οι εξής:
- γονίδια
- έντονο στρες
- χαρακτήρας ευαίσθητος στο στρες ή προσωπικότητα επιρρεπής στα αρνητικά συναισθήματα
- μεταβολές στη λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου
Παράγοντες κινδύνου για την κρίση πανικού
Τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού συχνά ξεκινούν προς τα τέλη της εφηβείας ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής.
Παράγοντες που ενδεχομένως αυξάνουν τον κίνδυνο για κρίση πανικού ή διαταραχή πανικού είναι:
- Το οικογενειακό ιστορικό κρίσης πανικού ή διαταραχής πανικού
- να στρεσογόνο συμβάν, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
- Ένα τραυματικό συμβάν, όπως ένα σοβαρό ατύχημα ή η σεξουαλική κακοποίηση
- Μεγάλες αλλαγές, όπως ένα διαζύγιο ή η γέννηση ενός παιδιού
- Κάπνισμα ή υπέρμετρη πρόσληψη καφεΐνης
- Ιστορικό παιδικής κακοποίησης (σωματικής ή σεξουαλικής)
Επιπλοκές κρίσης πανικού
Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού συνδέονται με:
- Φοβίες
- Επίμονες ανησυχίες για την υγεία και επακόλουθη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας
- Αποφυγή κοινωνικών περιστάσεων
- Δυσκολίες στη δουλειά, το σχολείο, το πανεπιστήμιο
- Κατάθλιψη, άλλες αγχώδεις διαταραχές και άλλες ψυχικές διαταραχές
- Αυτοκτονικές σκέψεις και τάσεις αυτοκτονίας
- Οικονομικά προβλήματα
Επίσης, η διαταραχή πανικού είναι στενά συνυφασμένη με την αγοραφοβία, με το άτομο να αποφεύγει μέρη και καταστάσεις που προκαλούν άγχος επειδή φοβάται ότι δεν θα μπορεί να φύγει ή να βρει βοήθεια εάν πάθει κρίση.
Πόσο επιρρεπείς είστε στις κρίσεις πανικού;
Εκδηλώνετε συχνά τα παρακάτω συμπτώματα; Σημειώστε ΝΑΙ ή ΟΧΙ.
- Ταχυπαλμία
- Κρύος ιδρώτας
- Τρέμουλο και ρίγη
- Δύσπνοια
- Πόνος/σφίξιμο στο στήθος
- Ναυτία
- Αδυναμία στα γόνατα
- Ζαλάδα
- Φόβος για το θάνατο
- Μούδιασμα
Όλα τα παραπάνω αποτελούν βασικές ενδείξεις της διαταραχής πανικού.
Εάν απαντήσατε θετικά σε περισσότερες από 5 ερωτήσεις, καλό θα είναι να αναζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικού.
Οι ενδείξεις και τα συμπτώματα που παρουσιάζονται παραπάνω περιλαμβάνονται στη διαταραχή πανικού, όπως αυτή περιγράφεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εργαλείο Ψυχικών Διαταραχών (DSM 6η έκδοση).
10 τρόποι να σταματήσετε την κρίση πανικού εν τη γενέσει της
Η Therese Borchard, ιδρύτρια του Project Beyond Blue, μιας διαδικτυακής κοινότητας για άτομα με χρόνια κατάθλιψη και άγχος, παρουσιάζει 10 τρόπους να σταματήσετε μια κρίση πανικού εν τη γενέσει της.
- Πάρτε βαθιές αναπνοές: Κάθε τεχνική χαλάρωσης που μετριάζει την αντίδραση του οργανισμού στο στρες βασίζεται στη σωστή αναπνοή και ιδιαίτερα στις βαθιές εισπνοές.
- Ρίξτε νερό στο πρόσωπό σας: Έρευνες δείχνουν ότι το κρύο νερό ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό σύστημα, πυροδοτώντας βιολογικές μεταβολές που μειώνουν τους παλμούς της καρδιάς, ενεργοποιούν το πεπτικό και το ανοσοποιητικό σύστημα και προωθούν τη χαλάρωση.
- Κάντε ένα μπάνιο με άλατα Epsom: Η εμβύθιση του σώματος στο νερό καταπραΰνει την αντίδραση του οργανισμού στο στρες. Όταν διαλύονται σε ζεστό νερό, τα άλατα απελευθερώνουν μαγνήσιο, το οποίο στη συνέχεια απορροφάται από το δέρμα και βοηθά να επέλθει η χαλάρωση.
- Κάντε μασάζ στο κεφάλι: Είναι γνωστό πως το μασάζ είναι απολαυστικά χαλαρωτικό. Έχει αποδειχθεί στο πλαίσιο επιστημονικών μελετών ότι μεταβάλλει τη βιολογική σύσταση του ίδιου του σώματος ώστε να υποχωρήσει η επίδραση της κορτιζόλης (ορμόνη του στρες). Το μασάζ στο κεφάλι συγκεκριμένα διευκολύνει την αιμάτωση του εγκεφάλου και απομακρύνει την ένταση από τους μύες του αυχένα.
- Κουνηθείτε: Ακολουθήστε το παράδειγμα των ζώων. Όταν ένα πιθανό θήραμα καταφέρνει να ξεφύγει από τα δόντια του σαρκοφάγου, αρχίζει να κινείται ασταμάτητα. Πρόκειται για μια απλή αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική τεχνική αποβολής του φόβου.
- Προσευχηθείτε: Δεν χρειάζεται να έχετε βαθιά θρησκευτική πίστη για να το κάνετε. Επαναλάβετε λέξεις ή φράσεις που σας δίνουν κουράγιο, ακόμη και κάτι πολύ απλό, όπως η λέξη «γαλήνη». Η διαδικασία αυτή ηρεμεί το παρασυμπαθητικό σύστημα και προωθεί τη χαλάρωση.
- Κάντε τη στάση του κουνελιού (γιόγκα): Όλες οι μορφές άσκησης, αλλά κυρίως η γιόγκα και το πιλάτες, έχουν αποδεδειγμένη δράση ενάντια στο στρες και τα αρνητικά συναισθήματα. Η στάση του κουνελιού απελευθερώνει τη συσσωρευμένη ένταση από τον αυχένα, τους ώμους και την πλάτη. Επίσης, βοηθά να διοχετευθεί περισσότερο αίμα στον εγκέφαλο.
- Ακούστε ήχους της φύσης: Οι ήχοι της φύσης, όπως το θρόισμα των φύλλων, το κελάηδισμα των πουλιών και ο ήχος των κυμάτων, χαρίζουν αβίαστα την ηρεμία που τόσο χρειάζεστε.
- Ζεστάνετε τα χέρια σας: Όταν έχουμε στρες, η θερμοκρασία των χεριών μειώνεται ελαφρώς επειδή διοχετεύεται περισσότερο αίμα σε σημεία του σώματος όπου υπάρχει ένταση, όπως οι ώμοι και οι γοφοί. Τρίβοντας τα χέρια σας, πλησιάζοντας το τζάκι ή ακόμη και τυλίγοντας τα δάχτυλά σας γύρω από μια ζεστή κούπα καφέ, πυροδοτείται η χαλάρωση από το παρασυμπαθητικό σύστημα.
- Φάτε μαύρη σοκολάτα: Δεν υπάρχει τίποτα που να μην «διορθώνεται» με λίγη μαύρη σοκολάτα! Φροντίστε η περιεκτικότητα της σοκολάτας σε κακάο να είναι τουλάχιστον 85%. Η μαύρη σοκολάτα είναι πλούσια σε μαγνήσιο, το οποίο επιδρά χαλαρωτικά στον οργανισμό.
Τι να πείτε σε ένα φίλο που χάνει εύκολα την ψυχραιμία του
Εάν δεν αντιμετωπίζετε εσείς πρόβλημα με κρίσεις πανικού, αλλά είναι επιρρεπής σε αυτές κάποιος που γνωρίζετε, δείτε τι μπορείτε να πείτε για να βοηθήσετε.
Αρχικά, βγάλτε τη λέξη «Ηρέμησε» από το λεξιλόγιό σας. Είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να ακούσει ένα άτομο σε κατάσταση κρίσης. Μια τέτοια προτροπή εκλαμβάνεται ως απόρριψη, καθώς το άτομο αισθάνεται πως το πρόβλημά του θεωρείται από τους άλλους αμελητέο, ασχέτως αν οι λόγοι ανησυχίας μοιάζουν αμελητέοι.
Λέγοντας δυνατά και απότομα «Ηρέμησε» θέλουμε προφανώς να καθησυχάσουμε ένα άτομο που βρίσκεται σε πανικό, μιλά γρήγορα και ακατανόητα, κλαίει ή αισθάνεται απελπισία, όμως αυτή η αντίδραση στην πραγματικότητα δε βοηθά.
Τι μπορείτε να πείτε αντ’ αυτού;
– «Μίλησέ μου»: Μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να ακούσετε. Κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη να ακουστεί, χωρίς να αναζητά απαραιτήτως μια λύση ή συμβουλή. Η ανοιχτή έκφραση των συναισθημάτων βοηθά να καταλαγιάσουν οι ανησυχίες και να εξωτερικευθεί η ένταση.
– «Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω;»: Μπορεί η απάντηση στην ερώτηση αυτή να είναι «Τίποτα», όμως η προσφορά βοήθειας μερικές φορές αρκεί.
– «Είμαι εδώ για σένα»: Η φυσική παρουσία μπορεί να εκτιμηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή βοήθειας. Άλλωστε, η μοναξιά μπορεί να εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα.
– «Πάρε μια ανάσα»: Όσο απλό κι αν ακούγεται, μερικές φορές το ξεχνάμε. Μερικές βαθιές ανάσες είναι η ιδανική παύση για ένα άτομο σε κατάσταση κρίσης.
Αν χρειάζεσαι μια πιο εμπεριστατωμένη και σαφή γνώμη και λύση για το θέμα που σε απασχολεί, το καλύτερο για την υγεία σου είναι να απευθυνθείς σε ένα ειδικό Ψυχολόγο ή Ψυχίατρο.
Πότε κρίνεται απαραίτητη η επίσκεψη στον ειδικό
Η διαταραχή πανικού δεν είναι διαχειρίσιμη χωρίς εξωτερική βοήθεια και οι κρίσεις μπορεί να επιδεινώνονται σταδιακά χωρίς θεραπεία.
Επίσης, επειδή τα συμπτώματα της κρίσης πανικού θυμίζουν άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως το έμφραγμα, είναι σημαντικό να αξιολογούνται από ειδικό ώστε να διαπιστωθεί η ακριβής αιτία τους.
Διάγνωση και τεστ
Η διάγνωση της κρίσης πανικού τίθεται από ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Αρχικώς, ο ειδικός θα ελέγξει αν η κρίσεις οφείλονται σε κάποιο παθολογικό αίτιο, όπως η θυρεοειδοπάθεια ή οι καρδιαγγειακές νόσοι.
Για τη διάγνωση θα χρειαστεί κλινική εξέταση, αιματολογικός έλεγχος για τη μέτρηση της TSH, ηλεκτροκαρδιογράφημα και φυσικά, ψυχομετρικά τεστ, εκτίμηση της ψυχικής υγείας του ατόμου και Ψυχοθεραπεία. Απαραίτητο είναι κατά την Ψυχοθεραπεία να καταγραφεί το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό, οι φοβίες και τα γεγονότα που έχουν συμβεί στη ζωή του ατόμου και θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν την εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων.
Πρόληψη και επιπλοκές της κρίσης πανικού
Δεν υπάρχει τρόπος να προλάβεις μια κρίση πανικού. Συνιστάται, ωστόσο, να ασκείσαι και να βρίσκεις τρόπους να μειώσεις ή να ελέγχεις το άγχος σου. Επίσης, ένας τρόπος να προλάβεις την εξέλιξη μιας κρίσης πανικού σε διαταραχή είναι να συμβουλευτείς έναν επαγγελματία υγείας και φυσικά, να ακολουθήσεις ακριβώς τη θεραπεία που σου προτείνει.
Οι επιπλοκές βασίζονται κυρίως στην ποιότητα ζωής του ασθενούς και στην επιδείνωσή της. Το άτομο αποκτά προβλήματα στην καθημερινή του ζωή και γίνεται πιο επιρρεπές στην κατάθλιψη και σε αγχώδεις και άλλες ψυχολογικές διαταραχές. Επίσης, μπορεί να πυροδοτηθούν άλλες φοβίες, ακόμη και αυτοκτονικές τάσεις.
Αντιμετώπιση και θεραπεία της κρίσης πανικού
Είναι σημαντικό να απευθυνθείς σε ειδικό για να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί η κρίση πανικού. Αν αφήσεις τις κρίσεις πανικού χωρίς θεραπεία, ίσως επιδεινωθούν και οδηγήσουν σε διαταραχή πανικού ή φοβία.
Οι διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα και την ένταση των κρίσεων και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του πάσχοντα.
Η θεραπεία στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου και στον περιορισμό των κρίσεων. Οι βασικές θεραπείες είναι η ψυχοθεραπεία και σε ειδικές και βαριές περιπτώσεις τα φάρμακα που χορηγούνται από Ψυχίατρο.
Οι δύο βασικές θεραπευτικές επιλογές είναι η ψυχοθεραπεία (π.χ. αναλυτική, συστημική, γνωστική, συμπεριφορική θεραπεία, Ψυχανάλυση κ.α.) και η φαρμακευτική αγωγή (π.χ. SSRIs, SNRIs). Μπορεί να επιλεγεί μία από τις δύο θεραπείες ή συνδυασμός αυτών, ανάλογα με τις προτιμήσεις του πάσχοντα, το ατομικό ιστορικό, τη σοβαρότητα των κρίσεων αλλά και τις δυνατότητες πρόσβασης σε καθεμία από αυτές.
Ο ειδικός μπορεί να προτείνει κατά περίπτωση είτε τη μία μορφή θεραπείας είτε και τις δύο σε συνδυασμό. Η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα και με βάση την ένταση και τα συμπτώματα που εκδηλώνονται. Είναι σημαντικό να απευθυνθείς σε ειδικό και να μην λάβεις φαρμακευτική αγωγή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του.
Κόστος θεραπείας κρίσης πανικού
Το κόστος της αντιμετώπισης της κρίσης πανικού εξαρτάται από τη θεραπεία που θα χρειαστεί να λάβεις και περιλαμβάνει τις συνεδρίες ψυχοθεραπείας, καθώς και τη φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να σου χορηγηθεί.
Πηγές:
1. Επίσημη ιστοσελίδα Mayo Clinic, www.mayoclinic.org/diseases-conditions/panic-attacks/symptoms-causes/syc-20376021
2. www.nhs.uk/conditions/panic-disorder
Αυτή η σελίδα δεν παρέχει ιατρικές συμβουλές.
Αυτή η σελίδα δεν περιέχει προωθητικό περιεχόμενο ή διαφημίσεις.
- exatomikeusitherapy@gmail.com
Στην ¨Εξατομίκευση” θα βρεις τους εξειδικευμένους ειδικούς που χρειάζεσαι, ενώ μπορείς να επιλέξεις τον καταλληλότερο για εσένα. Είσαι ήδη σε καλά χέρια!