Η Φύση του Θυμού. Ο θυμός είναι μια έντονη συναισθηματική κατάσταση / αντίδραη του οργανισμού που ποικίλλει σε ένταση, από τον ήπιο ερεθισμό σε έντονη οργή. Εμφανίζεται συνήθως σε μια σειρά καταστάσεων, όπως η επίθεση και η απειλή. Όπως και άλλα συναισθήματα, συνοδεύεται από φυσιολογικές και βιολογικές αλλαγές, που εκδηλώνεται με ένα σύνολο αντιδράσεων στη μιμική του προσώπου, στη στάση του σώματος, στον τόνο της φωνής κλπ. Πρόκειται για ένα ισχυρό συναίσθημα δυσαρέσκειας ή και εχθρότητας απέναντι σε κάποιον ή κάτι που μας επηρεάζει αρνητικά και μπορεί να προκαλέσει έντονες και καμιά φορά βίαιες αντιδράσεις ‘Όταν θυμώνετε, ο ρυθμός της καρδιάς και της αρτηριακής σας πίεσης ανεβαίνει, όπως και τα επίπεδα των ορμονών (αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη).
Ο θυμός προκαλεί ένα έντονο συναίσθημα πάθους, προκαλούμενο συνήθως μετά από κάποια ταραχή, προσβολή ή άρνηση. Μπορεί να προκληθεί και από εξωτερικά και εσωτερικά γεγονότα. Θα μπορούσε να είστε θυμωμένοι με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο (όπως ένα συνάδελφο ή προϊστάμενο) ή γεγονός (ένα μποτιλιάρισμα, μια ματαιωθείσα πτήση), ή ο θυμός σας θα μπορούσε να προκληθεί από μια ανησυχία ή συλλογισμό σχετικά με τα προσωπικά σας προβλήματα. Μνήμες από τραυματικά γεγονότα ή εξοργιστικές εκδηλώσεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα θυμού.
Ως αποτέλεσμα ο έντονος θυμός, μπορεί να έχει την αντεκδίκηση (που μπορεί να καταλήξει σε κάτι μοιραίο) ή τη σιωπή. Γενικά οι συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει είναι ψυχικές (όπως οι ενοχές) ή σωματικές (όπως ένα καρδιακό επεισόδιο).
Ο θυμός υπαρχει για να δηλώσει οτι η δυσφορία ειναι μεγαλη. Και η δυσφορία προέρχεται απο ανικανοποιητες ανάγκες. Ειχα ας πούμε ανάγκη απο αγκαλια οταν ημουν μικρός και δεν την ειχα γιατι η μητερα μου δεν ηταν εκει; Λυπαμαι. Ομως η λύπη ειναι πολυ δύσκολη γιατι αναγκαστικά θα πρέπει να σκεφτώ το γιατι η μητερα μου δεν ηταν εκει. Κι αν το σκεφτώ αυτο θα ανακαλυψω οτι η μητερα μου αδιαφορούσε η δεν καταλάβαινε οτι την εχω ανάγκη. Κι αν το συνειδητοποιήσω κινδυνεύω να παραδεχτώ οτι ειμαι μόνος. Κι αν ειμαι μόνος δεν μπορω να επιβίωσω και θα πεθάνω.
Προτιμώ λοιπον να μην νιώσω το πραγματικό συναίσθημα που ειναι η λύπη. Θα το κρυψω. Κι οταν εκείνο θα θέλει να έρχεται στην επιφάνεια εγω θα το σπρώχνω προς τα κάτω. Στο κατω κατω της γραφής μπορω να θυμωσω με άλλα πράγματα. Αλλα επειδή φοβαμαι οτι με το θυμό η ηδη αδιάφορη μαμα θα με εγκαταλείψει περισσοτερο, δεν θα θυμωσω με αυτήν αλλα με όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Με τη δουλεια, με τους φίλους, με τα πράγματα. Με όλους εκτος απο τη μαμα. Που και που θα βγάζω οργή, αλλα επειδή αυτη διώχνει τους αλλους θα την μετατρέψω για παραδειγμα σε χιούμορ. Αυτο το χιουμορ που ολοι καταλαβαίνουμε οτι πισω κρύβει πολυ θυμό. Ύστερα υπαρχει και η επανάσταση. Στην Ελλαδα ολοι ειναι επαναστάτες. Αυτη ειναι η κυριότερη λύση για τη διέξοδο του θυμού.
Όλοι γνωρίζουμε τι είναι ο θυμός, και όλοι τον έχουμε νιώσει, είτε ως μια φευγαλέα ενόχληση είτε ως πλήρη οργή. Ο θυμός είναι ένα απολύτως φυσιολογικό, συνήθως υγιές, ανθρώπινο συναίσθημα. Αλλά όταν ξεφεύγει από τον έλεγχο και γίνεται καταστροφικός, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα. Προβλήματα στη δουλειά, στις προσωπικές σας σχέσεις, και στη συνολική ποιότητα της ζωής σας. Και αυτό μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε σαν να είστε στο έλεος ενός απρόβλεπτου και ισχυρού συναισθήματος.
Ο θυμός ή/καί η οργή μπορεί να προέρχονται από διάφορες αιτίες. Συνήθως οι ρίζες του επίμονα θυμωμένου ατόμου είναι ναρκισσιστικές. Το άτομο αισθάνεται ότι απειλείται διότι δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του καί αντιδρά με θυμό. Υπάρχουν συνήθως κρυμμένα θέματα απόρριψης καί χαμηλής αυτοεκτίμησης τα οποία θα πρέπει να διερευνηθούν κατά την διάρκεια της ψυχοθεραπείας. Μπορεί να υπαρχουν θέματα πένθους το οποίο δεν έχει ποτε ξεκινήσει δηλαδή ποτέ δεν ξεκίνησε η σωστή διαδικασία να το βιώσει όπως θα έπρεπε γιατί δεν υπήρχε η βοήθεια και η στήριξη για να βγει θυμός.
Το κίνητρο του θυμού είναι η αίσθηση του κινδύνου. Η αίσθηση αυτή δεν προέρχεται τόσο από την απειλή κατά της σωματικής ακεραιότητας, όσο από μια συμβολική απειλή της αυτοεκτίμησης ή της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Μια προσβολή, ένας «άδικος» ή βίαιος εκφοβισμός, ο εξευτελισμός, η απογοήτευση από τη μη επίτευξη σημαντικών στόχων, ξεκινούν συνήθως τη διαδικασία του θυμού. Η κατάσταση αυτής της συναισθηματικής εγρήγορσης, οφειλόμενης σε ένα τέτοιο γεγονός, η οποία είναι και η βάση για όλο και μεγαλύτερη αντίδραση σε ανάλογα ερεθίσματα, μπορεί να διαρκέσει για ώρες ή και ημέρες.
Πολυ μεγάλος θυμός μπορεί επισης να προκύψει απο την υποκρισία των γονέων προς τα παιδια τους για παραδειγμα, οταν τους κανουν δώρα νομιζοντας πως ικανοποιουν καποια ανάγκη των παιδιών τους. Συνήθως τα δώρα αυτα ειναι δώρα ένοχης των γονιών γιατι δεν μπορούν η δεν ξέρουν πως να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των παιδιών τους. Δυστυχώς αυτο ειναι μια μεγαλη υποκρισία.
Οταν μιλαμε για αναγκες, δεν εννοούμε τιποτα άλλο απο την συναισθηματική σχέση μεταξύ των ανθρώπων. Για τη σύνδεση η οποία αναπτυσσεται μεταξύ των ανθρωπων και η οποία έχει στοιχεία συντροφικότητας, οικείας συνύπαρξης, κατανόησης των σκέψεων και των συναισθημάτων, τρυφερότητας, σεβασμού, όχι επιβολής, όχι καταδυνάστευσης, όχι πίεσης, όχι κτητικοτητας.
"Ο καθένας μπορεί να θυμώσει - αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο - αυτό δεν είναι εύκολο"
Η έκφραση του θυμού είναι διαφορετική για τον καθένα μας. Κάποιοι αποσύρονται και καταπιέζουν το συγκεκριμένο συναίσθημα. Τέτοιες συμπεριφορές ενοχοποιούνται για σειρά ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.
Άλλοι όταν θυμώνουν, εκτονώνουν το συναίσθημά τους φωνάζοντας, βρίζοντας ή ακόμα προκαλώντας ζημιές ή προβαίνουν και σε πιο ακραίες εκφράσεις βίας προς τον εαυτό τους ή τους άλλους. Πάνω στην έκρηξή τους βγάζουν λεκτική επιθετικότητα. Συνήθως οι συμπεριφορές αυτές φέρνουν στα άτομα ενοχές και ενέχουν αρκετά τον κίνδυνο καταστροφής των διαπροσωπικών σχέσεων.
Οι άνθρωποι με τον θυμό τους συχνά επικοινωνούν το μήνυμα “δώσε μου προσοχή”, “νιώθω πληγωμένος”.
Είναι σημαντικό να γίνεται διαχωρισμός ανάμεσα στον θυμό και την οργή, την ενόχληση, την πικρία,το μίσος, την απόγνωση και άλλα συναισθήματα που μπορεί ακόμα και να συνυπάρχουν.
Όταν η έκφραση του θυμού παρεμποδίζεται τότε εσωτερικεύεται και συχνά κρύβεται πίσω από συναισθήματα όπως ντροπή, θλίψη, απόγνωση ακόμα και απάθεια. Τότε μιλάμε για μεταμφιεσμένο θυμό.
Όταν ο θυμός οδηγεί σε συνεχή ξεσπάσματα, αυτό έχει μεγάλο κόστος στην προσωπική μας ζωή και η επιθετικότητα και οι διενέξεις οδηγούν σε λιγότερη ικανοποίηση μέσα στις σχέσεις μας. Τότε μιλάμε για κακοποιητικό θυμό.
Ο ενστικτώδης, φυσικός τρόπος για να εκφραστεί η οργή είναι να ανταποκριθείτε επιθετικά. Ο θυμός είναι μια φυσική , προσαρμοστική απάντηση σε απειλές, εμπνέει ισχυρά, συχνά επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές, που μας επιτρέπουν να πολεμήσουν και να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας όταν είμαστε σε άμυνα. Μια ορισμένη ποσότητα του θυμού, ως εκ τούτου, είναι αναγκαία για την επιβίωσή μας. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορεί φυσικά να επιτίθεστε σε κάθε πρόσωπο ή αντικείμενο που σας ερεθίζει ή σας ενοχλεί, νόμους, τους κοινωνικούς κανόνες, και η κοινή λογική θέτει όρια στο πόσο μακριά μπορεί να σας οδηγήσει η οργή σας.
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μια ποικιλία τόσο από συνειδητές όσο και από ασυνείδητες διαδικασίες για διαχείριση Θυμού. Οι τρεις κύριες προσεγγίσεις είναι το να εκφραστεί ο θυμός, να κατασταλεί και να κατευναστεί. Το να μάθετε να εκφράζετε τα συναισθήματα του θυμού σας με ένα δυναμικό και όχι επιθετικό τρόπο είναι ο πιο υγιής τρόπος έκφρασης της οργής. Για να το κάνετε αυτό, θα πρέπει να μάθετε πώς να καταστήσετε σαφές ποιες είναι οι ανάγκες σας, και πώς θα τις φέρετε εις πέρας, χωρίς να πληγώνει τους άλλους.
Ο θυμός μπορεί να κατασταλεί, και στη συνέχεια να μετατραπεί ή να στραφεί προς τα εσάς. Αυτό συμβαίνει όταν κρατάτε το θυμό σας. Ο στόχος είναι να αναστείλετε ή να καταστείλετε το θυμό σας και να τον μετατρέψετε σε μια πιο εποικοδομητική συμπεριφορά. Ο κίνδυνος σε αυτό το είδος της απάντησης είναι ότι, αν δεν επιτρέπεται η εξωτερική έκφραση, ο θυμός σας μπορεί να γυρίσει προς τα μέσα – στον εαυτό σας.
Ο θυμός που στρέφεται προς τα μέσα μπορεί να προκαλέσει υπέρταση, υψηλή πίεση αίματος, ή ακόμα και κατάθλιψη. Ανέκφραστος θυμός μπορεί να δημιουργήσει άλλα προβλήματα . Μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές εκφράσεις του θυμού, όπως παθητική – επιθετική συμπεριφορά. Οι άνθρωποι που το βάζουν συνεχώς κάτω και δέχονται κυνικά σχόλια δεν έχουν μάθει πώς να εκφράζουν το θυμό τους εποικοδομητικά. Τελικά, μπορείτε να ηρεμήσετε μέσα σας.
Αυτό σημαίνει ότι έχετε όχι μόνο τον έλεγχο της εξωτερικής συμπεριφοράς σας, αλλά και τον έλεγχο των εσωτερικών απαντήσεών σας, λαμβάνοντας μέτρα για τη μείωση του καρδιακού ρυθμού σας, και αφήνοντας τον εαυτό σας να ηρεμήσει αφήνοντας ταυτόχρονα τα συναισθήματα να υποχωρήσουν.
Όταν καμία από τις τρεις αυτές τεχνικές διεργασίες δεν πετύχουν τότε κάποιος ή κάτι, πρόκειται να πληγωθεί. Ο στόχος στη διαχείριση θυμού είναι να μειώσει όσο είναι δυνατόν τα συναισθήματα σας και την φυσιολογική διέγερση που προκαλεί θυμό. Δεν μπορείτε να απαλλαγείτε από αυτό, ή να το αποφύγετε, όπως τα πράγματα ή οι άνθρωποι που σας εξοργίζουν, ούτε μπορείτε να τα αλλάξετε αλλά μπορείτε να μάθετε να ελέγχετε τις αντιδράσεις σας.
Συνήθως εξισώνουμε τον θυμό με φωνές, βρισιές, επιθετικότητα, αναψοκοκκινισμένο πρόσωπο και καυγάδες. Αυτά, πράγματι, είναι μερικά από τα πιο συνηθισμένα χαρακτηριστικά του θυμού. Όμως, ο θυμός δεν είναι μόνο τα εξωτερικευμένα σημάδια που βλέπουμε. Ο θυμός έχει μεγάλο βάθος, είναι ένα ηφαίστειο που συχνά βράζει, αλλά ακόμα δεν έχει ξεσπάσει. Εδώ θα σας παρουσιάσουμε μερικά ακόμα στοιχεία που μπορεί να συνδέονται με τον χρόνιο θυμό, που δεν κάνουν καλό ούτε στην ψυχική, ούτε τη σωματική υγεία.
Όταν έχεις χρόνιο άγχος για το κάθε τι, όταν στρεσάρεσαι για μικρά και μεγάλα πράγματα και διαρκώς ανησυχείς, αυτό είναι επίσης σημάδι θυμού. Μία τέτοια εσωτερική αναστάτωση σε κάνει να είσαι διαρκώς στην τσίτα, περιμένοντας το χειρότερο- που μπορεί φυσικά να μην έρθει και ποτέ. Όμως η αναμονή, ο φόβος, η αγωνία και το άγχος του «τι θα γίνει» και του «πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα;» σε βάζει σε μία βιολογική κατάσταση εκτάκτου ανάγκης: εκκρίνονται στον οργανισμό σου οι ορμόνες του στρες, η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη κυλάνε στο αίμα σου και καθορίζουν τη συμπεριφορά σου. Το χρόνιο άγχος μπορεί να εξελιχθεί σε αγωνία και θυμό για την κατάσταση και για το πώς νιώθεις και να σε κάνει να ξεσπάσεις καπνίζοντας, πίνοντας, ή τρώγοντας υπερβολικά, στην προσπάθειά σου να διαχειριστείς τα έντονα συναισθήματά σου. Αυτές οι συμπεριφορές υπερβολής σε κάνουν να θυμώνεις με τον εαυτό σου και την αδυναμία σου να χειριστείς το άγχος σου.
Ένα άλλο σημάδι ότι κρύβεις μέσα σου θυμό που δεν τον εκδηλώνεις είναι όταν αναμασάς στο νου σου τα ίδια και τα ίδια. Όταν αναρωτιέσαι «γιατί μου το είπε αυτό;» και προσπαθείς να αναλύσεις τα κίνητρα κάποιου που σου είπε ή σου έκανε κάτι πριν μία μέρα, μία εβδομάδα, έναν μήνα, έναν χρόνο, κοκ. Ξαναπαίζεις στο μυαλό σου τη σκηνή, τον διάλογο, τι σου είπε, τι του είπες, τι έπρεπε να είχες πει, τι δεν έπρεπε να είχες πει… Όλο αυτό σου προκαλεί ταραχή και θυμό, γιατί δεν μπορείς να ξεκολλήσεις από το παρελθόν, έχεις παγιδευτεί σε αυτό και ξαναζείς κάτι άσχημο, που δεν έχει τέλος. Αυτή η τακτική σε κάνει να νιώθεις αδυναμία να ελέγξεις τη ζωή σου και σε γεμίζει αγανάκτηση και θυμό.
Στην παθητική-επιθετική επικοινωνία ποτέ δε λες τα πράγματα με το όνομά τους. Γκρινιάζεις, κλαίγεσαι, παίζεις τον ρόλο του θύματος, ρίχνεις σπόντες και μπηχτές ελπίζοντας ότι ο άλλος θα το «πιάσει» και εμμέσως κατηγορείς τον άλλον ότι φταίει για το πρόβλημα που έχετε μεταξύ σας. Στην παθητική-επιθετική επικοινωνία δεν ανοίγεις τα χαρτιά σου. Δε λες τι σε ενοχλεί. Δε λες τι είναι αυτό που επιθυμείς από την σχέση. Αφήνεις τον άλλον να αισθανθεί ένοχος και να μαντέψει τις ανάγκες σου. Το αποτέλεσμα όμως είναι να μην παίρνεις αυτό που θέλεις, γιατί είτε ο άλλος δεν καταλαβαίνει τι πρέπει να κάνει ή χάνει την υπομονή του μαζί σου και απομακρύνεται. Έτσι, εσύ μένεις με τον θυμό σου και την αίσθηση ότι ο άλλος δε σου έδωσε αυτό που χρειάζεσαι -και δεν του το ζήτησες ποτέ.
Ένα άλλο σημάδι κρυμμένου θυμού και περισσότερου θυμού απ’ ότι νομίζεις ότι έχεις είναι όταν έχεις ξεσπάσματα. Τα ξεσπάσματα αυτά μπορεί να είναι διαφορετικά: μπορεί να ξεσπάς σε κλάματα, να κατηγορείς τον εαυτό σου «εγώ που τα δίνω όλα και κανείς δε μου δίνει τίποτα» ή «εγώ που θυσιάστηκα», κλπ. Μπορεί να είναι ξεσπάσματα νεύρων με φωνές και προσβολές σε κάποια άσχετη στιγμή και για εντελώς ασήμαντο λόγο. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα ξεσπάσματα δείχνουν ότι μέσα σου βράζει ένα ηφαίστειο και εσύ δεν το έχεις αντιληφθεί.
Τέλος, ένα ακόμα χαρακτηριστικό που δείχνει ότι κρύβεις μέσα σου πολύ περισσότερο θυμό απ’ ότι νομίζεις, είναι όταν ασκείς ανελέητη κριτική στους άλλους. Όταν η στάση σου είναι μονίμως επικριτική, όταν εστιάζεις στα στραβά και τα ανάποδα των φίλων, των γνωστών, των μελών της οικογένειάς σου, τότε κάτι δεν πάει καλά. Ο θυμός σου δε σε αφήνει να δεις τα θετικά και όμορφα στοιχεία των ανθρώπων, των καταστάσεων και του κόσμου γύρω σου. Ο θυμός σου σε βάζει σε μειονεκτική θέση γιατί τελικά σου στερεί την ευχαρίστηση και τη χαρά της ζωής.
Αν αντικρίζεις σε αυτά τα παραδείγματα τον εαυτό σου, θα ήθελα να σου θυμίσω ότι ο θυμός που βράζει μέσα μας είναι σαν τον ατμό που δημιουργείται μέσα στην χύτρα ταχύτητας: με κάποιον τρόπο θα πρέπει να βγει, σιγά-σιγά. Αλλιώς θα δημιουργήσει τεράστια πίεση που θα οδηγήσει σε καταστροφική έκρηξη. Επομένως, καλό είναι να εντοπίσεις τις πηγές του θυμού σου και να βρεις τρόπο να τον εκφράσεις ξεκάθαρα, με λόγια. Θα χρειαστεί να βρεις τρόπους να διεκδικήσεις αυτό που χρειάζεσαι, αλλά και τρόπους για να επιφέρεις γαλήνη και ηρεμία στον εαυτό σου. Μόνο έτσι θα διαχειριστείς το θυμό σου, τα συναισθήματά σου, αλλά και τις σχέσεις σου.
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα, που όπως και τα υπόλοιπα, συνοδεύεται από ψυχολογικές και βιολογικές αλλαγές.
Είναι μία συναισθηματική κατάσταση που η έντασή της ποικίλει, από έναν απλό ερεθισμό μέχρι έντονη μανία και οργή. Όταν θυμώνουμε οι χτύποι της καρδιάς και η πίεσή μας ανεβαίνουν και το ίδιο συμβαίνει και με τις ορμόνες μας, την αδρεναλίνη και τη νοραδρεναλίνη. Ο θυμός προκαλείται από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες. Μπορεί να θυμώνουμε κατά ενός συγκεκριμένου προσώπου (όπως ένας συνάδελφος, προϊστάμενος ή άγνωστος), κατά μίας κατάστασης όπως η κίνηση στους δρόμους, μία ακυρωμένη πτήση, ή ακόμα και εξαιτίας προβλημάτων που εντοπίζονται μέσα μας.
Η ενστικτώδης, φυσική έκφραση του θυμού είναι η επιθετική αντίδραση. Ο θυμός είναι μία φυσική και προσαρμοσμένη απάντηση στην απειλή. Ενέχει δυναμικά, συνήθως επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές που μας επιτρέπουν να πολεμήσουμε και να αμυνθούμε όταν μας επιτίθονται. Μία συγκεκριμένη “ποσότητα θυμού είναι αναγκαία” για την επιβίωσή μας. Από την άλλη όμως δεν μπορούμε και να επιτιθέμεθα σε κάθε άτομο όταν αυτό μας ενοχλεί ή μας κατηγορεί. Υπάρχουν νόμοι, νόρμες και φυσικά κοινή λογική που βάζουν όρια στο που μπορεί να φτάσει ο θυμός μας.
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μία ποικιλία απó συνειδητά και ασυνείδητα στάδια για να αντιμετωπίσουν τα θυμωμένα συναισθήματά τους.
Οι τρεις βασικές διαδικασίες είναι η έκφραση, η καταστολή και η ηρεμία. Η κατηγορηματική και όχι επιθετική έκφραση του θυμού είναι η πιο υγιής έκφραση του. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, χρειάζεται να μάθουμε πώς να γνωρίζουμε τι πραγματικά θέλουμε, πώς να το παίρνουμε και κυρίως χωρίς να πληγώνουμε τους άλλους. Γινόμενοι κατηγορηματικοί δεν σημαίνει ότι γινόμαστε πιεστικοί ή απαιτητικοί, σημαίνει ότι σεβόμαστε τους άλλους και κυρίως τον εαυτό μας.
Ένα άλλο στάδιο του θυμού, είναι η καταστολή του και ο μεταβολισμός του προς μία άλλη κατεύθυνση. Αυτό συμβαίνει όταν καταπιέζουμε το θυμό μας, σταματάμε να τον σκεφτόμαστε και επικεντρωνόμαστε σε κάτι θετικό. Ο στόχος είναι να καταστείλουμε το θυμό και να τον μετατρέψουμε σε εποικοδομητική συμπεριφορά.
“Ο κίνδυνος είναι ότι αν δεν εξωτερικευθεί ο θυμός μπορεί να γυρίσει προς το εσωτερικό μας, προς τον εαυτό μας. Ο θυμός που στρέφεται προς τον εαυτό μας, μπορεί να προκαλέσει υπερένταση, υψηλή πίεση ή ακόμα και κατάθλιψη”
Ο θυμός που δεν εκφράζεται μπορεί να προκαλέσει και άλλα προβλήματα. Μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές εκφράσεις του θυμού, όπως παθητική επιθετικότητα ή μία προσωπικότητα που δείχνει κυνική και εχθρική. Οι άνθρωποι που επικρίνουν συνέχεια τους άλλους και κάνουν κυνικά σχόλια, δεν έχουν μάθει να εκφράζουν εποικοδομητικά το θυμό τους. Δεν μας εκπλήσσει που δεν έχουν και επιτυχημένες σχέσεις.
Τέλος, επέρχεται η ηρεμία. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο υπάρχει έλεγχος της εξωτερικής συμπεριφοράς, αλλά επίσης έλεγχος και των εσωτερικών απαιτήσεων καθώς προλαμβάνοντας και ηρεμώντας τους καρδιακούς ρυθμούς, ηρεμούμε τον εαυτό μας και αφήνουμε την ένταση στην άκρη.
Οι ειδικοί μιλάνε εδώ για έναν επικίνδυνο μύθο. Αρκετοί χρησιμοποιούν αυτή τη θεωρία ως μία ευκαιρία για να πληγώσουν άλλους. Έρευνες έχουν δείξει ότι αν αφεθούμε στον θυμό, αυτό μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε περισσότερο θυμό, επιθετικότητα που δεν ωφελεί τον εαυτό μας ή τον απέναντί μας για επιλυθεί το πρόβλημα. Το ιδανικό είναι να ανακαλύψουμε τι κινητοποιεί το θυμό και να αναπτύξουμε στρατηγικές για να σταματήσουμε αυτούς τους παράγοντες από το να μας κινητοποιούν.
Η επίλυση του θυμού, δεν είναι μία απλή διαδικασία που μπορεί να λυθεί άμεσα. Υπάρχουν όμως μερικοί τρόποι για να κατευναστεί το αρχικό συναίσθημα καί ετσι να μην διοχετευθεί σε μεγαλύτερη έξαρση. Μία πρώτη διαδικασία είναι η αλλαγή στον τρόπο σκέψης. Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να βρίζουν, να καταριούνται και γενικότερα να μιλάνε πολύ έντονα, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό τους κόσμο. Όταν είμαστε θυμωμένοι, οι σκέψεις μας είναι υπερβολικές και παίρνουν δραματικό τόνο. Μϊα προσπάθεια αλλαγής αυτών των σκέψεων με πιο λογικές, έχει ιδιαίτερο νόημα. Για παράδειγμα αντί να πείτε «είναι χάλια, καταστράφηκαν όλα» πάρτε μια βαθιά ανάσα και πείτε «είναι απογοητευτικό και δεν κατανοώ πως έχω θυμώσει με αυτό το πράγμα, αλλά δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου και με το να θυμώσω απλά θα το κάνω χειρότερο».
Μία άλλη παγίδα είναι η αλόγιστη χρήση λέξεων όπως «ποτέ» ή «πάντα», ειδικότερα όταν απευθύνεστε σε άλλο κόσμο και κυρίως σε παιδιά. «Πάντα ξεχνάς πράγματα», «Δεν είσαι ποτέ καλό παιδί», οι φράσεις αυτές εκτός από ανακριβείς, βοηθούν στο να δικαιολογούν το θυμό μας και ότι δεν υπάρχει καμία επίλυση του προβλήματος. Επίσης, αν αναφέρονται σε παιδιά, τους δημιουργούν μία αίσθηση απόλυτης διαπίστωσης, που όταν έρχεται και από τους γονείς, δεν μπορούν παρά να την υιοθετήσουν.
Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να ζητούν πράγματα. Δικαιοσύνη, αποδοχή συμφωνία, θέληση για να κάνουν τα πράγματα με τον δικό τους τρόπο. Όλοι επιθυμούν τα παραπάνω και όλοι τραυματίζονται και απογοητεύονται γιατί δεν τα επιτυγχάνουν αλλά οι θυμωμένοι άνθρωποι τα απαιτούν και όταν οι απαιτήσεις τους δεν ικανοποιούνται, τότε η απογοήτευσή τους γίνεται θυμός. Μερικές φορές, ο θυμός και η απογοήτευση προκαλούνται από πολύ αληθινά και αναπόφευκτα προβλήματα στην ζωή μας. Ο θυμός δεν έχει πάντα διαφορετική κατεύθυνση και συχνά είναι η υγιής, φυσιολογική απάντηση σε αυτές τις δυσκολίες.
Η καλύτερη συμπεριφορά λοιπόν δεν είναι να εστιάσουμε και να βρούμε τη λύση αλλά να εξετάσουμε πως διαχειριζόμαστε και αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα. Κάνοντας ένα πλάνο και ελέγχοντας τη διαδικασία από την αρχή ως το τέλος. Προσπαθήστε να το επιλύσετε βάζοντας τα δυνατά σας αλλά μην είστε αυστηροί με τον εαυτό σας όταν η λύση δεν έρχεται αμέσως. Αν επιχειρήσετε να το προσεγγίσετε με τις καλύτερες προθέσεις και προσπάθειες και κάνετε μία σοβαρή απόπειρα να το αντιμετωπίσετε κατάματα, τότε θα είναι δυσκολότερο να χάσετε την εμπιστοσύνη σας και να πέσετε στην παγίδα του «όλα ή τίποτα» ακόμα και αν το πρόβλημα δεν λύνεται αμέσως.
Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να βγάζουν βιαστικά συμπεράσματα, να ενεργούν πάνω σε αυτά και κάποια από αυτά να είναι ανακριβή. Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κάνετε αν βρεθείτε σε δύσκολή θέση είναι να ηρεμήσετε και να σκεφτείτε πιο διεξοδικά τις απαντήσεις σας. Μην πείτε το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό σας, αλλά κατεβάστε ταχύτητα και σκεφτείτε προσεκτικά τι θέλετε να πείτε. Την ίδια στιγμή ακούστε προσεκτικά τι έχει να πει το άλλο πρόσωπο και πάρτε το χρόνο σας πριν απαντήσετε.
Ακούστε προσεκτικά τι κρύβεται κάτω από τον θυμό. Για παράδειγμα, επιθυμείτε συγκεκριμένο χώρο και ελευθερία και ο σύντροφός σας θέλει περισσότερη προσοχή και επαφή. Αν αρχίσει να παραπονιέται για τη δική σας συμπεριφορά μην προσπαθήσετε να τον παρομοιάσετε με δεσμοφύλακα ή καταπιεστικό γύρω από τον λαιμό σας.
Είναι φυσιολογικό να θέλετε να αμυνθείτε όταν δέχεστε κριτική αλλά μην επιτίθεστε πίσω. Αντιθέτως ακούστε τι κρύβετε πίσω από τις λέξεις: είναι το μήνυμα που κρύβεται από πίσω ότι το άτομο αυτό νιώθει απόρριψη. Ίσως χρειαστεί να ρωτήσετε υπομονετικά από την πλευρά σας, ώσπου να αντιληφθείτε τι συμβαίνει. Κρατώντας την ψυχραιμία σας, μπορείτε να διατηρήσετε την κατάσταση και να μη γίνει καταστρεπτική.
Πηγές
Παλλήνη, Αθήνα – Ε. Αναγνωστοπούλου
Μιχάλης Πατεράκης – Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
Χάρης Πίσχος, Ψυχολόγος – Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής
Ο ψυχισμός λειτουργεί ομαλότερα και βρίσκεται σε ισορροπια οταν η δυσαρέσκεια ειναι όσο το δυνατόν μειωμένη και η ευχαρίστηση οσο το δυνατόν αυξημένη. Πότε προκύπτει δυσαρεσκεια; Οταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες. Πότε προκύπτει ευχαρίστηση; Οταν ικανοποιούνται οι ανάγκες. Οταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες μου, δεν ειμαι ευχαριστημένος. Κι οταν δεν ειμαι ευχαριστημένος θυμώνω. Ο θυμός είναι συναίσθημα.
Είναι σημαντικό το άτομο να είναι σε επαφή με τον εαυτό του,να γνωρίζει τις ανάγκες του και να εκφράζει τα συναισθήματά του.Να προσπαθεί να λεκτικοποιεί το πως νιώθει,με ψυχραιμία και λογική.Να μην μεταθέτει την έκφραση των συναισθημάτων του γιατι τότε συσσωρεύονται και κατακλύζεται απο αυτά,οδηγείται σε υπερβολικές αντιδράσεις και εκδραματίσεις.
Διάφορες τεχνικές χαλάρωσης μέσω αναπνοής ή σωματικής άσκησης λειτουργούν πολλές φορές βοηθητικά.
Πρέπει το άτομο να περιορίσει το καθημερινό άγχος,τους έντονους και κοπιαστικούς ρυθμούς ζωής και τότε ο έλεγχος του θυμού του είναι καλύτερος.
Το σημαντικότερο όμως είναι να συνειδητοποιήσει το βαθύτερο νόημα για το οποίο θυμώνει.Ο πυρήνας του θυμού αφορά το παρελθόν,την ιστορία ζωής του και τα συναισθήματα που βίωσε από τις σχέσεις που αναπτύχθηκαν μέσα στην πατρική του οικογένεια.Στις επόμενες σχέςεις έχουμε επαναλήψεις των σημαντικών αυτών βιωμάτων.
Το πόσο τον φρόντισαν ως βρέφος,τον αγάπησαν ως παιδί,το πόσο τον διευκόλυναν να εσωτερικεύσει το καλό και να εξελιχθεί ομαλά,είναι καθοριστικό να μην βιώνει απειλητικά συναιςθήματα στις μετέπειτα σχέσεις του.
Η επίλυση των συγκρούσεων εκείνης της περιόδου έχει επουλωτική ισχύ στα τραύματα του παρελθόντος και στη διαχείριση του θυμού του.
Εκεί άλλωστε έγκειται και η συμβολή της ψυχοθεραπείας και η βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Ο θυμός στην ψυχοθεραπεία αφήνεται να εκφραστεί ελεύθερα. Με το χρόνο το άτομο αντιλαμβάνεται την προέλευση του θυμού του. Τις ρίζες του. Όταν αρχίσουν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια συνειδητοποίησής του, το άτομο ξεκινάει να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα που έκρυβε τόσα χρόνια πίσω από το θυμό. Είναι λοιπόν εύλογο να περάσει μία μικρή περίοδο ευσυγκινησίας η οποία θα σημάνει ψυχική πρόοδο και γενικότερη ψυχολογική εξέλιξη.
Ολοι οι πολιτισμένοι ανθρωποι εχουν την επιλογή να κανουν ψυχοθεραπεια και να κατανοήσουν γιατι ειναι θυμωμένοι. Γιατι οργίζονται. Γιατι δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα νεύρα τους. Γιατι επαναστατουν. Λίγοι ειναι εκείνοι που το επιλέγουν βέβαια γιατι φοβούνται παρα πολυ. Φοβούνται οτι η αδιάφορη μητερα τους θα τους διαλύσει μεσα τους. Ετσι επιλέγουν να διαλύονται καθημερινά και να μην λύσουν ποτε το προβλημα. Οσοι ομως επιλέξουν να κανουν ψυχαναλυση, βρίσκουν τις αιτίες του θυμού τους, αντιμετωπιζουν την ζωη και τα προβλήματα της ρεαλιστικα, δεν μεταδίδουν τον θυμό στα παιδια τους, δεν καταστρέφουν τα παιδια τους, απολαμβάνουν την ζωη τους και κανουν καλές σχέσεις.
Αν νιώθετε ότι ο θυμός σας είναι εκτός ελέγχου, αν έχει άσχημο αντίκτυπο στις σχέσεις σας και σε σημαντικά τμήματα της ζωής σας, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να απευθυνθείτε σε έναν ψυχολόγο για να μάθετε πως να τον διαχειριστείτε καλύτερα. Ο ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει αρχικά να αναπτύξετε μηχανισμούς για την καλύτερη αντιμετώπισή του και στη συνέχεια να σας βοηθήσει να ανακαλύψετε τα αίτια που τον προκαλούν ώστε να μην επαναληφθεί.
Μιλήστε στον ψυχολόγο αναφορικά με την έκταση του φαινομένου που έχετε παρατηρήσει ώστε να αναδειχθεί σε όλες τις πτυχές του και φέρτε παραδείγματα ώστε να γίνει κατανοητό το εύρος του. Έχει αποδειχθεί ότι η ψυχοθεραπεία σε περιπτώσεις θυμού, έχει βοηθήσει τα μέγιστα ώστε να βρεθούν τα αίτια και να κατευναστεί το συναίσθημα αυτό σε χαμηλά επίπεδα.
Χαλάρωση Απλά εργαλεία χαλάρωσης, όπως οι βαθιές αναπνοές και χαλαρωτικές εικόνες, μπορεί να σας βοηθήσουν να ηρεμήσετε. Μερικά απλά βήματα που μπορείτε να δοκιμάσετε :
• Αναπνεύστε βαθιά από το διάφραγμα σας, η αναπνοή από το στήθος σας δεν θα σας χαλαρώσει. Φανταστείτε την αναπνοή σας να ανεβαίνει από πολύ χαμηλά στην κοιλία σας.
• Επαναλάβετε αργά μια ήρεμη λέξη ή φράση. Επαναλάβετε στον εαυτό σας ενώ αναπνέετε βαθιά .
• Χρησιμοποιήστε εικόνες που σας δημιουργούν όμορφα και χαλαρωτικά συναισθήματα, είτε από τη μνήμη σας είτε από την φαντασία σας .
• Αργές ασκήσεις όπως η yoga μπορούν να χαλαρώσουν τους μυς σας και να σας κάνει να αισθανθείτε πολύ πιο ήρεμος . Εξασκήστε αυτές τις τεχνικές καθημερινά. Μάθετε να τις χρησιμοποιήσετε αυτόματα όταν είστε σε μια τεταμένη κατάσταση.
Γνωστική Αναδιάρθρωση. Με απλά λόγια, η γνωστική αναδιάρθρωση σημαίνει ότι αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεστε. Όταν είσαι θυμωμένος, η σκέψη σας μπορεί να είναι υπερβολικά δραματική. Όταν κάτι πάει στραβά, μπορείτε να πείτε στον εαυτό σας, “Όλα είναι κατεστραμμένα!” Με τη γνωσιακή αναδόμηση, θα αντικατασταθούν τα είδη αυτών των δυσλειτουργικών σκέψεων με πιο λογικές. Μπορείτε να πείτε στον εαυτό σας αντ ‘αυτού, “Αυτό είναι απογοητευτικό, αλλά δεν είναι το τέλος του κόσμου.” Αποφύγετε λέξεις όπως “ποτέ” ή “πάντα” όταν μιλάτε για τον εαυτό σας ή τους άλλους. Δηλώσεις όπως “αυτό που κάνεις ποτέ δεν λειτουργεί” ή “Πάντα ξεχνάς πράγματα” να σας κάνει να αισθάνεστε θυμό και είναι δικαιολογημένο και δεν υπάρχει κανένας τρόπος να λυθεί το πρόβλημα. Τέτοιες δηλώσεις , επίσης, οδηγούν στην απομόνωση και υποβαθμίζουν τους ανθρώπους που θα μπορούσαν αλλιώς να είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί σας για μια λύση.
Χρησιμοποιήστε τη λογική. Ακόμα και όταν είναι δικαιολογημένο, ο θυμός μπορεί γρήγορα να γίνει παράλογος. Διαχείριση θυμού σημαίνει πως πρέπει να υπενθυμίσετε στον εαυτό σας ότι ο κόσμος δεν είναι έξω για να σας φάει και ότι απλώς βιώνετε μια από τις αναπόφευκτες δύσκολες στιγμές ζωής. Κάντε το αυτό κάθε φορά που θα αρχίσετε να αισθάνεστε θυμό, και θα έχετε μια πιο ισορροπημένη προοπτική.
Αλλάξτε τις απαιτήσεις σε επιθυμίες. Θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να απαιτούν πράγματα, είτε πρόκειται για δικαιοσύνη, εκτίμηση, συμφωνία, ή απλά την επιθυμία να γίνονται τα πράγματα με το δικό τους τρόπο. Είμαστε όλοι πληγωμένοι, απογοητευμένοι όταν δεν παίρνουμε αυτό που θέλουμε, αλλά μην αφήσετε την απογοήτευση να μετατραπεί σε θυμό. Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το θυμό ως ένα τρόπο για να μην νιώσουν το συναίσθημα της απογοήτευσης, αλλά αυτό δεν κάνει το κακό να πάει μακριά. Αντ ‘αυτού, θα ήταν εποικοδομητικό να συνειδητοποιήσετε την απαιτητική φύση σας και αλλάξετε τις απαιτήσεις σας σε αιτήματα/επιθυμίες. Λέγοντας οτι θα θέλατε κάτι είναι πιο υγιεινό από το ότι θα πρέπει να το έχετε .
Αλλάξτε το περιβάλλον σας. Μερικές φορές είναι το άμεσο περιβάλλον μας, που μας προκαλεί ερεθισμό και οργή. Προβλήματα και ευθύνες μπορεί να πέφτουν πάνω σας και να σας κάνουν να αισθάνεστε θυμωμένος με την “παγίδα” που φαίνεται να έχετε πέσει μέσα και όλους τους ανθρώπους και τα πράγματα που αποτελούν αυτή την παγίδα. Δώστε στον εαυτό σας ένα διάλειμμα. Βεβαιωθείτε ότι έχετε κάποια “προσωπική στιγμή” προγραμματισμένη για τις ώρες της ημέρας που ξέρετε ότι είναι ιδιαίτερα αγχωτικό. Ένα παράδειγμα είναι η εργαζόμενη μητέρα που έχει ένα μόνιμο κανόνα ότι, όταν έρχεται σπίτι από τη δουλειά, για τα πρώτα 15 λεπτά “κανείς δεν μιλά στη μαμά, εκτός αν το σπίτι πάρει φωτιά.” Μετά από αυτή τη σύντομη ήσυχη ώρα, νιώθει καλύτερα προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις από τα παιδιά της χωρίς να ξεσπάσει πάνω τους.
Βελτίωση της Επικοινωνίας Θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να τρέχουν να βγάζουν συμπεράσματα, και μερικά από τα συμπεράσματα αυτά μπορεί να είναι πολύ ανακριβή. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε αν είστε σε μια έντονη συζήτηση είναι να επιβραδύνετε και να σκέφτεστε τις απαντήσεις σας. Μην πείτε το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό, αλλά σκεφτείτε προσεκτικά τι θέλετε να πείτε.Την ίδια στιγμή, ακούστε προσεκτικά τι λέει το άλλο πρόσωπο και πάρτε το χρόνο σας πριν απαντήσετε.
Χιούμορ Το χιούμορ μπορεί να βοηθήσει να εκτονώσει την οργή με διάφορους τρόπους.
Εάν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να διαχειριστείτε το θυμό σας και βρίσκεστε σε συνεχή και σας καταλαμβάνουν αρνητικά συναισθήματα επικοινωνήστε άμεσα με κάποιον ψυχολόγο.
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά ότι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε μας ή επικοινωνείστε μαζί μας για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορούμε να σας βοηθήσουμε.
Δείτε επίσης:
Πως να μειώσεις τους καβγάδες με τον σύντορφό σου.
Εναλλαγές Διάθεσης
Έλεγξε το θυμό σου
Τα 5 σημάδια που δείχνουν ότι έχεις περισσότερο θυμό απ’ ότι νομίζεις. Δρ Λίζα Βάρβογλη,Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Άρθρα σχετικά με το θυμό στο psychologynow
