Οι χορηγοί αυτής της εκπομπής
Ψυχοθεραπεία -Δραματοθεραπεία - Συμβουλευτική
FM 100,6 - Ραδιόφωνο "Λόγου και Τέχνης"
Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης
Με τη βοήθεια της Κατερίνας Γαστεράτου, Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας και της Κατερίνας Χαμπέζου, Συστημικής – Οικογενειακής θεραπεύτριας και Promotional Marketing στον ιστότοπο exatomikeusi.com, εμβαθύνουμε σε μια φιλοσοφία και μια στάση ζωής και νοήματος. Ένα εσωτερικό ψυχοθεραπευτικό ταξίδι μέσα από μουσική, ποίηση, μύθους, σύμβολα, φιλοσοφία και σύγχρονη Ψυχολογία.
Με τη βοήθεια της Κατερίνας Γαστεράτου, Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας και της Κατερίνας Χαμπέζου, Συστημικής – Οικογενειακής θεραπεύτριας, εμβαθύνουμε και προσπαθούμε να εξερευνήσουμε και να κατανοήσουμε παρέα τις Ιστορικές και τις κοινωνικές δομές της Ελληνικής Μουσικής Παράδοσης, σε μια φιλοσοφία και μια στάση ζωής και νοήματος.
Η χρήση της Μουσικής ως Θεραπεία – τα τρία κύρια συστατικά της μουσικής μελωδία-αρμονία-ρυθμός – Η ποίηση διά τού λόγου-νοήματος – ο χορός και οι Χοροί – Δερβίσηδες – Τζελαλαντίν Ρουμί – Ταραντέλα και ταραντισμός
Σε μια μυσταγωγική ραδιοφωνική συνύπαρξη ποτισμένη με κάθε λογής συναισθήματα και μουσικές, επιχειρούμε ένα εσωτερικό ταξίδι μέσα από μουσική, ποίηση, μύθους, σύμβολα, φιλοσοφία και σύγχρονη Ψυχολογία.
Καλή ακρόαση!
Η μουσική από διανοητική άποψη όπως την εννοούσαν οι αρχαίοι είναι η γνώση της τάξης όλων των πραγμάτων, η επικοινωνία με το θείο, και η επιστήμη των αρμονικών σχέσεων του σύμπαντος, που βασίζεται σε σταθερές αρχές που τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει.
Δεν είναι τυχαίο, ότι, οι Έλληνες θεωρούσαν την μουσική ως θεϊκή επιστήμη, η οποία εδιδάσκετο στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Με αυτή θεράπευαν τις ψυχικές ασθένειες και γενικά την θεωρούσαν ως κάτι το κοινόκτητο, το οποίο απευθυνόταν στους πάντες, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξεως.
Η μουσική για τους αρχαίους δεν ήταν απλά η τέχνη του συνδυασμού τόνων ή το ταλέντο της αναπαραγωγής τους μ’ έναν ευχάριστο για τ’ αυτιά τρόπο. Αυτή είναι μόνο η πρακτική της πλευρά από την οποία απορρέουν οι εφήμερες μορφές.
Ο Πλάτωνας στους νόμους Β, 654 α-β αναφέρει “μπορούμε να δεχτούμε ότι ο απαίδευτος άνθρωπος είναι χωρίς εξάσκηση στη μουσική και στο χορό ενώ ο μορφωμένος με εξάσκηση”.
Δεν είναι λοιπόν τυχαία η διάσπαση των κοινωνιών, των οποίων έχει κλονιστεί η συνεκτική λειτουργία -ο συνεκτικός κρίκος της μουσικής, δηλαδή η διάσπαση της τάξης που υποβάλλει ο ρυθμός με την αρχέγονη δύναμή του. Ο Κομφούκιος έλεγε πως «αν θέλετε να δείτε πότε καταρρέει μια κοινωνία δέστε το είδος της μουσικής που ακούει». Ο Πλάτων έλεγε, πως «όταν αλλάζουν οι νόμοι της μουσικής, αλλάζουν και οι νόμοι της πολιτείας»,
Στις ημέρες μας δεν μετασχηματίζεται απλώς η μουσική μας παράδοση, αλλά θίγεται άμεσα η καρδιά του μουσικού μας συστήματος, (κλίμακες και ρυθμοί), αφού αλλοιώνεται η δομή του, άρα και η Ελληνική φιλοσοφία και αντίληψη περί της υστάτης των επιστημών, της μουσικής (σύμφωνα με τον Πυθαγόρα οι επιστήμες ήταν τρεις, Φιλοσοφία, Αστρονομία και Μουσική. Όλες οι υπόλοιπες σημερινές επιστήμες, εθεωρούντο “τέχνες”).
Οσον αφορά τους χορούς, πρέπει να αναφερθεί ότι ο αρχαίος επίτριτος συναντιέται στον ρυθμό των 7/8, του κατ’ εξοχήν δηλαδή Ελληνικού χορού, του συρτού Καλαματιανού, ενώ ο εννεάσημος ρυθμός, που πρωτοστατούσε στην ποίηση της Σαπφούς και του Πινδάρου, εξακολουθεί να δονεί και σήμερα τους χορευτές του ζεϊμπέκικου και του καρσιλαμά (πανάρχαιος αντικριστός χορός των Ελλήνων της Ιωνίας, της Θράκης και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου). Παράλληλα ο Απολλώνιος ρυθμός των πέντε χρόνων ηχεί ακόμα σε χορούς όπως ο τσακώνικος, ενώ σε όλη την Ελλάδα χορεύονται πάντα οι συρτοί χοροί, τους οποίους ονομάζουν οι αρχαίες επιγραφές, όταν αναφέρονται στην “των συρτών πάτριον όρχησιν” (Θηβαϊκή στήλη, 1ος αιώνας μ.Χ.).
Στην Κρήτη χορεύεται ο πεντοζάλης Είναι ο χορός με τα πέντε ζάλα, (τρόπους ή βήματα), που δίδαξε η Ρέα στους Κουρίτες, ώστε να ξεγαλούν τον χρόνο, Κρόνο, που μας καταπίνει, για να μην καταπιεί το νεογένητο γιό του, το ανέτοιμο ακόμα Πνεύμα του Δία.
Στην Πάρο χορεύεται ο “αγέρανος“, όπως ακριβώς τον χόρεψε ο Θησέας επιστρέφοντας από την Μινωϊκή Κρήτη, μετά την Νίκη του επί του Μινόταυρου. Οι αρχαίες βαλίστραι (πηδηχτός χορός) χορεύονται και σήμερα στα νησιά μας ως μπάλλος, έδωσαν δε το όνομά τους στην έννοια “χορός” σε όλες τις ξένες γλώσσες (ballo, μπαλέτο, μπαλαρίνα κ.τ.λ.).
Ο πυρρίχιος χορός των Αργοναυτών, οι οποίοι προκειμένου να πολεμήσουν την γήϊνη πύρηνη δύναμη, την ανάσα του δράκου, που φύλατε το χρυσόμαλο δέρας, χορεύοντας διέχεαν αυτό το αείζων πύρ στα κορμιά τους, είναι ο ίδιος χορός που χορεύτικε γύρω από την πυρά του νεκρού Πάτρωκλου στα τρωϊκά κατ’ εντολή του Αχιλέα. Ο χορός αυτός αποδίδεται τέλεια και αυτούσια από τους Ποντίους χορευτές.
Τον μακελλάρικο, που χόρευαν οι μακελλάρηδες (χασάπηδες) της Κωνσταντινούπολης τον χορεύουμε σήμερα ως χασάπικο, αλλά και στην πιο γρήγορη μορφή του ως κουλουριώτικο (Σαλαμίνος).
Τα αναστενάρια μας μεταφέρουν σε εποχές παλιές με το πνεύμα του Διονύσου να πλανιέται γύρω μας. Ο παραδοσιακός εννεάσημος ζεϊμπέκικος χορός χορεύεται με τις παραλλαγές του από την Θράκη έως την Κύπρο, ο δε αμανές (ή αχμαννές, από το επιφώνημα αχ μάννα!, με το οποίο τελείωναν) με τον 15σύλλαβο στίχο του, που τόσο κυνηγήθηκε από τους νεοτούρκους του Κεμάλ και τις εκάστοτε Ελληνικές προπολεμικές κυβερνήσεις και τις κομματικές ηγεσίες ως ξενόφερτο είδος τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα, μας θυμίζει κατευθείαν τις αρχαίες ελεγείες και τους Βυζαντινούς ήχους.
Τον 13ο αιώνα (1207-1273) εμφανίστηκε στον ιδεολογικό-θρησκευτικό χώρο του Ισλάμ μια χαρισματική προσωπικότητα που άφησε τη σφραγίδα του στον μουσουλμανικό μυστικισμό, ο Jalal-Al-Din Rumi ή Εξαίσιος Ρωμιός, όπως σημαίνει το όνομα του στα Ελληνικά. Για πολλούς μελετητές θεωρήθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους μυστικούς ποιητές του ανθρώπινου γένους και από τους συγχρόνους του δόθηκε το όνομα «Μεβλανά» που σημαίνει «ο δάσκαλός μας».
Ο Τζελαλεντίν Ρούμι Ίδρυσε το σημαντικότερο από τα μοναστικά τάγματα του Ισλάμ, η μυστικιστική παράδοση του οποίου περικλείει όλη τη φιλοσοφία του σουφισμού, είναι το τάγμα των δερβίσηδων Μεβλεβί ή τάγμα των περιδινούμενων δερβίσηδων, όπως είναι ευρύτερα γνωστό.
Το τάγμα αυτό ανήκει στην κατηγορία των σουνιτικών ταγμάτων. Σε αυτές τις κοινότητες επικράτησε αρχικά το ασκητικό στοιχείο του μυστικισμού, ενώ με την πάροδο του χρόνου ο ασκητισμός θεωρήθηκε ως προκαταρκτικό στάδιο για την επίτευξη της πνευματικής ζωής. Ο μυστικισμός πήρε τη θέση του ασκητισμού ως στόχος και επιδίωξη.
Οι κοινότητες των Σούφι επηρεάστηκαν άμεσα από τις αρχαιότερες παραδόσεις και φιλοσοφίες της Ανατολής και της λεκάνης της Μεσογείου, όπως ο Νεοπλατωνισμός, ο Γνωστικισμός, ο Βουδισμός και ο Χριστιανισμός.
Όλες αυτές οι διδασκαλίες έπαιξαν το ρόλο τους στην τελική διαμόρφωση της σουφικής διδασκαλίας, αφού σύμφωνα με τους Σούφι «όλες οι παραδόσεις οδηγούν στην μια και μόνη αλήθεια».
Από τις πρώτες ημέρες της ίδρυσης του τάγματος, ο δάσκαλος Τζελαλουντίν εισήγαγε στο τελετουργικό της προσευχής τη μουσική και τον χορό των δερβίσηδων. Ο χορός αυτός ήταν κυκλικός, ήταν δηλαδή μια περιδίνηση κάθε δερβίση περί τον εαυτό του. Μέσα από αυτή την κυκλική κίνηση και τη δημιουργία διαφόρων σχημάτων, οι μεβλεβήδες δερβίσηδες απεικόνιζαν την κίνηση του ηλιακού συστήματος και των πλανητών. Με τις συνεχείς περιστροφές, οι δερβίσηδες οδηγούνταν σε εξαφάνιση του «εγώ», συντονίζονταν με τους ρυθμούς και την αρμονία των πλανητών και περιέπιπταν σε μια κατάσταση που τους βοηθούσε να ενωθούν με τον Θεό.
Ο Ρουμί, που ήταν και μεγάλος ποιητής, αγαπούσε βαθιά την τέχνη. Η μουσική, ο χορός και η ποίηση καλλιεργήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στις συναντήσεις των δερβίσηδων.
Καλή ακρόαση!
Η εκπομπή είναι μία παραγωγή του κέντρου Ψυχοθεραπείας – Δραματοθεραπείας και Συμβουλευτικής “Exatomikeusi”
Οι Ιστορικές και οι κοινωνικές δομές της Ελληνικής Μουσικής Παράδοσης
Η χρήση της Μουσικής ως Θεραπεία
τα τρία κύρια συστατικά της μουσικής – μελωδία-αρμονία-ρυθμός, τα συναντούμε παγκοσμίως με τις Ελληνικές τους ονομασίες melody-harmony-rythm.
– Η ποίηση διά τού λόγου-νοήματος απευθύνεται κατά κύριο λόγο στην σκέψη, και κατά δεύτερο διά μέσου αυτής στην ψυχή, στο γνωστό αλλά και στο άγνωστο μέρος του ανθρώπου. Μ’ άλλα λόγια στην γνωστική και στην καλλιτεχνική του φύση.
– Το άλλο σκέλος του τραγουδιού, η μελωδία, απευθύνεται κυρίως στην ψυχή, την άβυσσο αυτή της ανθρώπινης υπόστασης, αλλά και στο σώμα μέσω του ρυθμού.
– Τέλος ο χορός διασφαλίζει τη συμμετοχή του υλικού σώματος, που χωρίς αυτό δεν μπορούν να υπάρξουν και τα άλλα”.
Κατερίνα Γαστεράτου, Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια,
Site: exatomikeusi.com
Instagram: @exatomikeusitherapy
Κατερίνα Χαμπέζου, Συστημική – Οικογενειακή θεραπεύτρια και Promation Manager και Υπεύθυνη επικοινωνίας στο site exatomikeusi.com
Santu Paulu
Album: μηterra (2010 – Melodiko Karavi)
http://www.encardia.gr
Directing: Aggelos Kovotsos
Cinematography: Dionissis Petroutsopoulos
Editing: Ksenofon Latinakis
Production: Poulidis Productions
Από τις πρώτες ημέρες της ίδρυσης του τάγματος, ο δάσκαλος Τζελαλουντίν εισήγαγε στο τελετουργικό της προσευχής τη μουσική και τον χορό των δερβίσηδων. Ο χορός αυτός ήταν κυκλικός, ήταν δηλαδή μια περιδίνηση κάθε δερβίση περί τον εαυτό του. Μέσα από αυτή την κυκλική κίνηση και τη δημιουργία διαφόρων σχημάτων, οι μεβλεβήδες δερβίσηδες απεικόνιζαν την κίνηση του ηλιακού συστήματος και των πλανητών. Με τις συνεχείς περιστροφές, οι δερβίσηδες οδηγούνταν σε εξαφάνιση του «εγώ», συντονίζονταν με τους ρυθμούς και την αρμονία των πλανητών και περιέπιπταν σε μια κατάσταση που τους βοηθούσε να ενωθούν με τον Θεό.
Ο Ρουμί, που ήταν και μεγάλος ποιητής, αγαπούσε βαθιά την τέχνη. Η μουσική, ο χορός και η ποίηση καλλιεργήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στις συναντήσεις των δερβίσηδων.
Γιώργος Βιδάκης
Η Κατερίνα Χαμπέζου είναι υπεύθυνη επικοινωνίας – Promotional Marketing στον ιστότοπο exatomikeusi.com και Graphic Designer.
Στην εκπομπή ακούστηκαν τα τραγούδια:
Η "ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ" είναι εξειδικευμένος φορέας σε ζητήματα αντιμετώπισης και βοήθειας στον τομέα της ψυχικής υγείας. Δημιουργήθηκε το 2021 κατόπιν πρωτοβουλίας μιας ομάδας ψυχολόγων, με διαφορετικές επιστημονικές προελεύσεις. Eχει σταθερά επιδιώξει τη συστηματική ανάδειξη και αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας σε άτομα που το έχουν ανάγκη
Ψυχοθεραπεία -Δραματοθεραπεία - Συμβουλευτική
FM 100,6 - Ραδιόφωνο "Λόγου και Τέχνης"
Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης